Hoe het afwaarderen van een brug voor nieuwe kansen zorgt

De infrabeheerders in Nederland staan voor een enorme opgave: duizenden bruggen zijn toe aan renovatie of vervanging. Grondstoffen worden schaarser en er ontstaat een tekort aan arbeidskrachten. Is het wel nodig om steeds een gelijkwaardige brug te realiseren? Stel, dat we een brug niet vervangen maar hem afwaarderen. Hoe kan dit een positieve impact voor de omgeving hebben?  

Waardegestuurd ontwerpen

In de ruimte staan 2 ontwerptafels, waaraan de deelnemers van de workshop ‘Waardegestuurd ontwerpen’ plaatsnemen. ‘Wespelen een spel dat draait om de toekomst van het fictieve Raatsdoes’, zegt Djajadiningrat. De bewoners van het nabijgelegen Luttemer, een eveneens fictieve, populaire forenzenstad, reizen dagelijks naar hun werk in Groningen en maken daarbij gebruik van de weg. Ter hoogte van Raatsdoes staat een brug die technisch gezien aan het eind van zijn Latijn is. ‘Door een tekort aan grondstoffen en personeel is het onmogelijk de brug te vervangen door een identiek exemplaar. De provincie en Rijkswaterstaat willen de brug afwaarderen tot fietsbrug. Groningen is in 30 minuten namelijk prima te bereiken met de elektrische fiets.’ Djajadiningrat vraagt de deelnemers te kijken naar het hele plaatje: wat kan het afwaarderen van de brug betekenen voor de ruimtelijke ontwikkeling van Raatsdoes?

Dromen over de toekomst

De deelnemers gaan niet in het wilde weg aan de slag. Iedere deelnemer kijkt vanuit één bepaalde waarde: sociaal-cultureel, publieke gezondheid, economie of natuurinclusief. ‘Droom over de toekomst van Raatsdoes. Verbeeld zoveel mogelijk wat je droomt vanuit je waarde. Dromen klinkt natuurlijk idealistisch, maar we weten dat waarden ook kunnen verschuiven. Als voorbeeld haalt hij de Catharijnesingel in Utrecht aan. In de jaren ‘60 werd een deel van de singel gedempt om een vierbaansweg aan te leggen. ‘Tot ver in de jaren ’90 vonden we dat normaal. Inmiddels stroomt er weer water en kun je met de kano onder Hoog Catharijne doorvaren. Door het terugbrengen van het water ontstaan er nieuwe mogelijkheden voor stadsnatuur en recreatie, en nieuwe verdienmodellen.’  

Eerst mogen de deelnemers 10 minuten in stilte dromen. Als de autobrug een fietsbrug wordt, hoe richt je de omgeving dan in? Op een plattegrond tekenen ze hoe de omgeving er idealiter uit komt te zien. Op kaartjes beschrijven ze de belangrijkste elementen van hun plannen en daarna bespreken ze die ideeën met de teamgenoten aan hun ontwerptafel. Bij elke tafel is de volgorde van de waarden anders, om te kijken wat het effect is van een verschillende startwaarde.

Accenten verschuiven

Deze exercitie doen de deelnemers nog een keer, nu beginnend met de waarde waarmee de eerste ronde eindigde. Hierdoor verschuiven de accenten. Waar het bedrijventerrein in de eerste spelronde werd verplaatst om ruimte te maken voor natuur en recreatie, vindt er bij een economische invalshoek juist uitbreiding plaats.  
 
Peeters vraagt hoe de deelnemers het experiment ervaren. ‘We zijn geneigd om te polderen en mee te gaan in wat de ander zegt. Als de uitbreiding van het bedrijventerrein vastligt, dan ga ik hierin mee. Mits de bouw ecologisch verantwoord is’, zegt een deelnemer die vanuit de waarde natuurinclusief moest ontwerpen. Wat in ieder geval duidelijk wordt: het denken vanuit waarden in plaats van problemen zorgt voor een vrijere ideeënstroom, waarbij je elkaar aanvult. De volgorde waarin de deelnemers de waarden inbrengen, heeft invloed op het resultaat. Ze zoeken mogelijkheden voor synergie, met respect voor de plannen van de voorgangers.