Dat er op de achtste Kraaiennestdag zoveel mensen van andere organisaties zijn, maakt van directeur-generaal Martin Wijnen van Rijkswaterstaat een blij man. ‘De opgaven waar Rijkswaterstaat voor staat, zijn groot en ingewikkeld. Daar hebben we echt de steun van partners bij nodig.’
Martin Wijnen is sinds 1 januari 2024 directeur-generaal Rijkswaterstaat. Daarvoor was hij landmachtcommandant bij het ministerie van Defensie. Halverwege de achtste Kraaiennestdag vertelt hij voor welke uitdagingen Rijkswaterstaat staat.
Dat doet Wijnen met een filmpje uit 1998 over de mobiele telefoon. Het was de tijd waarin iedereen dacht dat hij zo’n apparaat niet nodig zou hebben. ‘Als mensen mij willen bereiken, dan kunnen ze mij een brief schrijven’, was een van de reacties.
De boodschap van Wijnen: ‘We hebben de neiging om ons te richten op wat er vandaag gebeurt, maar we moeten verder kijken. We moeten openstaan voor emerging erupting technology, zoals de mobiele telefoon in 1998. Voorbereid zijn op disruptieve verandering. Rijkswaterstaat moet niet alleen toekomstbestendig zijn in het hier en nu, maar ook in het daar en straks.’
Proactief zijn
‘We moeten ons niet alleen afvragen of we de dingen goed doen, maar ook of we de goede dingen doen’
Dagen waarop medewerkers vooruitkijken zijn daarbij ook cruciaal, onderstreept Wijnen het belang van de Kraaiennestdag. En voor Rijkswaterstaat is dat belang misschien wel groter dan ooit. ‘Deze organisatie heeft altijd gekeken naar de omgeving. Wat doet het water? Wat doet het verkeer? En daar reageerde Rijkswaterstaat dan op. Maar in de huidige tijd is dat misschien niet genoeg. We moeten verder vooruitkijken. We moeten proactief zijn in ons handelen. Ons niet laten verrassen door ontwikkelingen.’
En dat is lastig, erkent Wijnen. Want de gevolgen van bijvoorbeeld klimaatverandering laten zich slecht voorspellen. ‘Toch zal het moeten’, zegt hij. ‘De investeringen die we doen in de primaire infrastructuur zijn echt heel groot. Wat we nú doen, moet nog 50 jaar mee. De stuwen in de Waal moeten het ook in 2090 nog doen. We kunnen het ons niet veroorloven de plank mis te slaan. We moeten ons niet alleen afvragen of we de dingen goed doen, maar ook of we de goede dingen doen.’
Focuspunten
De focuspunten uit de langetermijnstrategie Kompas RWS blijven ook de komende jaren overeind, stelt Wijnen. Dat betekent assetmanagement 2.0, klimaatadaptief werken en verduurzamen. ‘Het maakt niet uit of het gaat om het streven naar een betere planeet of om de zorgen over schaarste: we móeten beter omgaan met grondstoffen.’
Ook de focuspunten data en informatievoorziening, en smart mobility blijven overeind. ‘We zitten aan de grenzen van wat we aankunnen qua verkeersstromen, en die groeien nog steeds. Daarom moeten we zoeken naar andere oplossingen. Denk daarbij aan in-car information’.
Meer werk uit handen krijgen
‘Betere samenwerking is cruciaal om in rust, reinheid en regelmaat tot resultaten te komen’
Het laatste focuspunt is opgavegericht samenwerken. Rijkswaterstaat maakt deel uit van een groter ecosysteem. Vooral daar zijn stappen te zetten, denkt Wijnen. ‘De productie komt nog niet zo van de grond. En dat heeft redenen: schaarste aan mensen, schaarste aan geld en stijgende grondstofprijzen. Doen we het juiste? Ja. Maar we moeten versnellen. Meer leveren. Meer werk uit onze handen krijgen.’
De directeur-generaal erkent dat Rijkswaterstaat te maken heeft met veel conflicterend beleid, maar constateert ook dat daar in de uitvoering niet altijd goed mee wordt omgegaan. ‘Ik zie handelingsverlegenheid. Als we willen versnellen zit dat ons dwars. We moeten het samen doen in de infrasector: van minister en beleidsmakers tot bouwers. Betere samenwerking is cruciaal om in rust, reinheid en regelmaat tot resultaten te komen zonder te veel ruis.’
Stip op de horizon
Een deelnemer uit de zaal vraagt of het lastig is voor een directeur-generaal om te spreken over een stip op de horizon, terwijl de politiek zich focust op het hier en nu. Wijnen: ‘We moeten ervoor zorgen dat we aan de juiste tafels de juiste discussies blijven voeren. In het hoofdlijnenakkoord staat instandhouding voorop. Sommigen zeggen: hier verandert pas wat als er een ramp gebeurt. Ik vind dat we het aan onze stand verplicht zijn om die ramp niet te laten gebeuren.’
‘Eigen ecosysteem beter begrijpen’
‘Tijdens dit congres vind ik het leuk om te horen hoe Rijkswaterstaat in de wereld staat. Wat zijn de uitdagingen van dit ministerie in het huidige politieke landschap? Ik luisterde daarom met extra aandacht naar het verhaal van directeur-generaal Martin Wijnen. Ook interessant vind ik alles waar het werkgebied van Rijkswaterstaat diep raakt aan EU-regelgeving. Daar heb ik zelf ook mee te maken bij het werken met hergebruik van materiaal. De gesprekken die ik daarover voerde vandaag helpen mij mijn eigen ecosysteem beter te begrijpen.’
Sjoerd Rongen, consultant Data Ecosystems bij TNO
