Data en informatievoorziening

Zelfrijdende auto’s en zelfvarende schepen

De ontwikkelingen op het gebied van informatietechnologie en data gaan razendsnel, ook op het werkterrein van Rijkswaterstaat. En we maken volop gebruik van de mogelijkheden; we experimenteren met zelfrijdende auto’s en zelfvarende schepen. Ook werken we mee aan de ontwikkeling van draadloze communicatie tussen voertuigen en wegkantsystemen.

Sensoren

Informatietechnologie helpt ons om de infrastructuur efficiënter te beheren. Steeds meer sluizen, bruggen en tunnels wisselen onderling informatie uit. Dit geeft ons een beter zicht op de verkeer- en waterstromen en helpt ons deze beter en veiliger in goede banen te leiden. Sensoren zijn daarbij onze ogen, oren en ‘voelsprieten’. Ze waarschuwen als wegen glad worden en als bruggen of sluizen onderhoud nodig hebben. Zelfs in dijken zitten sensoren, die de stabiliteit in de gaten houden. 

Aanpak kwetsbare systemen

Onze bruggen, sluizen, tunnels en spitsstroken kampen soms met storingen. Om de storingsgevoeligheid terug te dringen, ontwikkelen we nieuwe technieken. Neem de Wantijbrug: hierin hebben we voor het eerst een ‘gestandaardiseerd 3B-bouwblok’ verwerkt. Door toepassing van deze apparatuurkast vol moderne, gestandaardiseerde hard- en software maken we het ‘technische hart’ van de brug zowel betrouwbaarder en onderhoudsvriendelijker als hackersproof. Bijkomend voordeel van het 3B-bouwblok: het bedienen, bewaken en aansturen van bruggen, sluizen en tunnels wordt uniformer, makkelijker en voordeliger. De Heinenoordtunnel, die momenteel wordt gerenoveerd, krijgt daarom ook een 3B-bouwblok.

Nieuw systeem voor verkeerscentrales

In 2021 is de verkeerscentrale in Velsen-Zuid als laatste aangesloten op het verkeers-managementsysteem ‘Dynac’ voor het bedienen van camera’s en het inspecteren van spitsstroken. Daarmee werken nu alle 5 regionale verkeerscentrales van Rijkswaterstaat met hetzelfde, nieuwe systeem. Ook voor dit systeem geldt dat het beter te beveiligen en te onderhouden is en dat het in de toekomst makkelijk is te ‘updaten’ en uit te breiden. 

Smart shipping

Sinds 2019 experimenteert Rijkswaterstaat samen met marktpartijen met ‘smart shipping’. Slim, geautomatiseerd varen kan de scheepvaartsector veiliger, duurzamer en concurrerender maken. In april 2021 hebben onze gezagvoerders zelf ervaren hoe het is om een schip op afstand te besturen. Daarmee willen we achterhalen of dit van invloed is op ons vaarwegonderhoud en ons verkeersmanagement op het water, en hoe. In de Volkeraksluizen bij Willemstad hebben we ook bekeken hoe slimme schepen - of minder bemande schepen - veilig door de sluis kunnen en wat dit betekent voor de sluisbediener. 

Inzet drones

Drones kunnen veel inspectie- en patrouilletaken van Rijkswaterstaat sneller, voordeliger en nauwkeuriger uitvoeren. Dat levert niet alleen energie- en CO₂-besparing op, maar draagt ook bij aan het terugdringen van kosten én verkeershinder. Vooral in crisissituaties zijn drones een uitkomst. We kunnen calamiteiten sneller overzien en eerder ingrijpen. Sinds november 2020 experimenteren Rijkswaterstaat en hulpdiensten met drones boven de rivier de Waal, tussen Tiel en Nijmegen. Hulpdiensten kunnen daar in geval van nood razendsnel handelen. Met beelden vanuit de lucht brengen ze de situatie direct in kaart. Denk aan aanvaringen, drenkelingen, brand aan boord van een schip of afgevallen ladingen. 

Voorspelbaar asfaltonderhoud

Het Datalab van Rijkswaterstaat bundelt van elke 100 m snelweg de gegevens over verkeer, omgeving en wegtoestand. Hiermee kunnen we bijvoorbeeld ook de levensduur van asfalt beter voorspellen en het onderhoud steeds beter inplannen. Dat is goedkoper en duurzamer. Ook levert het minder verkeershinder en minder CO_₂-uitstoot op.

Satellietmonitoring

Het gebruik van data van satellieten biedt Rijkswaterstaat grote voordelen. Bijvoorbeeld bij het controleren van de algengroei in de Noordzee. Tot nu toe deden we dat alleen aan de hand van watermonsters. In het groeiseizoen, van april tot en met september, gingen we daarvoor met schepen de zee op. Sinds 2021 testen we algengroei óók met satellieten. Werken met satellietbeelden levert flinke besparingen op in stikstofuitstoot en kosten. De komende 3 jaar gebruiken we beide methoden naast elkaar om beide systemen goed te kunnen vergelijken. 

Nationaal Water Model

In 2021 heeft Rijkswaterstaat een geavanceerd computermodel ingezet voor waterkwaliteitsberekeningen. Dit ‘Nationaal Water Model’ geeft inzicht in de actuele situatie en schetst voor waterveiligheid, zoetwaterverdeling en waterkwaliteit de verwachtingen voor de jaren 2050 en 2085. Rijkswaterstaat wil hiermee inzicht krijgen in de gevolgen van klimaatverandering en van socio-economische ontwikkelingen voor onze waterhuishouding. 

Blauwe Golf Verbindend

Het webportaal Blauwe Golf Verbindend biedt schippers en weggebruikers actuele gegevens over geopende bruggen en beschikbare ligplaatsen in havens. Met die informatie kunnen zij hun reis en aankomst beter plannen, met minder hinder en ergernis en zonder onnodig brandstofverbruik en uitstoot van uitlaatgassen. Het webportaal bundelt de gegevens van meetsystemen van Rijkswaterstaat met die van andere overheden en weg- en waterbeheerders. Samen ontsluiten ze inmiddels van 374 bruggen en sluizen de real time openingsstatus en geven ze inzicht in de ligplaatsbezetting van meer dan 1.300 ligplaatsen voor de binnenvaart. En de dienstverlening wordt verder uitgebreid. Meer weten over de Blauwe Golf Verbindend? Bekijk hier de video.

Nationaal Meetnet Water

Het Landelijk Meetnet Water (LMW) is een informatiesysteem voor het verzamelen en beschikbaar maken van gegevens over waterhoogten en waterkwaliteit. Met meer dan 400 meetpunten worden data ingewonnen die direct en automatisch worden opgeleverd aan klanten in de scheepvaart, drinkwatervoorziening en landbouw. De informatie wordt ook gebruikt voor berichten bij uitzonderlijke situaties over hoog- en laagwater, naderende stormvloeden, verontreinigingen, zwemwaterkwaliteit en ijsvorming. De gegevens zijn voor iedereen beschikbaar via internet. Meer weten over dit informatiesysteem? Lees hier het verhaal LMW is klaar voor de toekomst.