In 2020 heeft Rijkswaterstaat met 5,3 miljard euro meer budget omgezet in producten voor de samenleving dan ooit tevoren. Ondanks diverse uitdagingen die extra inspanningen vergden (stikstof, pfas en COVID-19) bleef de dienstverlening op peil en groeide onze opgave. Lees hier in vogelvlucht wat ons bezighield in 2020.
Verkeersveiligheid
In 2020 nam de verkeersveiligheid op de rijkswegen toe. Op het rijkswegennet vielen 10% minder verkeersdoden dan in 2019. Onderzocht wordt nog of corona en de 100 km/h-maatregel hieraan hebben bijgedragen. In 2020 legden we door corona namelijk 16 % minder voertuigkilometers af op het rijkswegennet dan in 2019.
Helaas nam het negeren van rode kruisen in 2020 met ruim 55% toe. Onze weginspecteurs hebben in totaal ruim 5.600 bonnen uitgeschreven voor gevaarlijk weggedrag, waarvan ruim 4.900 voor het negeren van rode kruisen. Het negeren van rode kruisen is levensgevaarlijk voor zowel andere weggebruikers als voor de wegwerkers en onze weginspecteurs. Het afgelopen jaar zijn opnieuw dienstauto’s van weginspecteurs aangereden die op de weg stonden ter beveiliging van een incident, in totaal 11 dienstauto’s, 22 botsabsorbers en pijlwagens. Gelukkig zijn alle weginspecteurs er levend vanaf gekomen. Om het bewustzijn voor de gevaren te vergroten lanceerden we eind 2019 de slogan #nietvoorniX.
Onderhoud en aanleg
Met het onderhouden van verouderende infrastructuur waren we in 2020 drukker dan ooit. Zo is het onderhoudswerk aan de 3 stuwen in de Nederrijn en Lek afgerond, is de Wantijbrug in Dordrecht opgeknapt en opgeleverd en is ook de Waalbrug sinds eind 2020 weer in topconditie. In 2020 heeft Rijkswaterstaat ook in totaal 84 km aan extra rijstroken opgeleverd. Om een scherper beeld te krijgen van onze onderhoudsopgave heeft Rijkswaterstaat in 2020 uitgezocht wat nodig is om zijn hoofdinfrastructuur ook in de komende jaren in conditie te houden. Naast verbeteringen in het assetmanagement is jaarlijks 1 tot 1,4 miljard euro extra nodig. Dat is het dubbele van wat nu beschikbaar is.
De veiligheid van de infrastructuur voor de gebruiker blijft voor Rijkswaterstaat altijd vooropstaan. Maar het budgettekort zal leiden tot meer hinder voor de gebruikers. Denk aan uitval en storingen van bruggen en aan wegafsluitingen en omleidingen wat leidt tot vertragingen. De minister van Infrastructuur en Waterstaat heeft de Tweede Kamer op 17 december 2020, met een kamerbrief, geïnformeerd over het benodigde budget voor beheer en onderhoud de komende jaren en de keuzes die nodig zijn als dit budget niet beschikbaar wordt gesteld.
Stikstof
Veel projecten in 2020 werden vertraagd door stikstofregels en pfas. Door een uitspraak van de Raad van State in 2019 kwamen meerdere uitvoeringsprojecten van Rijkswaterstaat niet van de grond. Knooppunt Hoevelaken, A4 Haaglanden, Ring Utrecht, A73 Zaarderheiken, N50 Kampen en N35 Nijverdal-Wierden, bijvoorbeeld. Om de stikstofuitstoot in het wegverkeer terug te dringen heeft Rijkswaterstaat in maart 2020, in opdracht van het kabinet-Rutte III, de maximumsnelheid op de Nederlandse snelwegen overdag teruggebracht naar 100 km/h.
Pfas
Het werk van Rijkswaterstaat werd in 2020 ook bemoeilijkt door pfas: schadelijke, chemische stoffen die in de bodem, bagger en in het oppervlaktewater terechtkomen. Vanaf 1 oktober 2019 mocht in heel Nederland geen grond meer worden verplaatst waarvan de concentratie pfas niet aantoonbaar onder de norm zat. Op 3 juli 2020 werd een nieuwe, tijdelijke regeling van kracht die iets meer ruimte biedt om pfas-houdende grond en baggerspecie te verplaatsen en te hergebruiken.
Werk naar voren halen
Niet alleen Rijkswaterstaat had last van de stikstof- en pfas-problematiek. Een groot deel van de bouwsector kwam zonder werk te zitten door stilvallende projecten en doordat in maart 2020 corona roet in het eten gooide. Rijkswaterstaat heeft zich daarna ingezet om de sector zo veel mogelijk aan het werk te houden. Dat kon omdat Rijkswaterstaat hiervoor incidenteel geld kreeg ‘bijgeplust’. Hiermee is in 2020 allerlei onderhoudswerk versneld uitgevoerd. Denk daarbij aan asfaltwerkzaamheden, onderhoud en renovatie aan sluizen, tunnels, bruggen en werk voor de kustlijnzorg. Ook is een aantal aanbestedingen in de planning naar voren gehaald. Bovendien zijn ruimere werktijden gehanteerd op momenten waarop het rustig was op de weg.
Duurzaamheid
2020 was ook een jaar waarin Rijkswaterstaat flink heeft gewerkt aan duurzaamheid. De eigen CO2-uitstoot nam in 2020 aanzienlijk af van 108.000 ton in 2019 naar 87.000 ton in 2020. Bovendien is onze bedrijfsvoering verder verduurzaamd. Door zonnepanelen te plaatsten bij de prinses Beatrixsluizen, bijvoorbeeld. Door de aanschaf van 3 energiezuinige schepen en door de klimaatinstallatie van de bediencentrale Maasbracht van het gasnet te halen. En door de Haringvlietsluizen 1.000 keer op een kier te zetten, zodat vissen vanuit de zee richting het Haringvliet konden zwemmen. In 2020 startten we ook een participatietraject om de mogelijkheden voor het opwekken van zonne-energie bij de A6 te verkennen. Lees voor meer duurzaamheidsresultaten van Rijkswaterstaat het Duurzaamheidsverslag IenW 2020.
Continuïteit en corona
Ondanks corona is het Rijkswaterstaat in 2020 goed gelukt de organisatie draaiende te houden. Nadat de lockdown op 13 maart 2020 inging, is optimaal geprofiteerd van de mogelijkheden die ICT en kantoorautomatisering bieden. Binnen een week is het gelukt de internetcapaciteit zodanig te vergroten dat alle 9.800 medewerkers vanuit huis konden werken. Bovendien zijn tot eind juli 2020 1.600 aanvragen van medewerkers afgewikkeld om hun werkplek thuis beter arbogeschikt te maken. Tegelijkertijd hebben we ook maatregelen genomen om besmettingen te voorkomen en waar mogelijk gezond en veilig te kunnen doorwerken. Managers hebben zich ontwikkeld in het geven van leiding op afstand. Zelfs het vervullen van de vele vacatures van Rijkswaterstaat is in het coronajaar opvallend goed gelukt. 1.700 medewerkers zijn begonnen in een nieuwe functie: thuis, maar wel bij Rijkswaterstaat.
