Als programmamanager File-aanpak Dick Ottevanger in maart 2020 met een klapband naast de snelweg komt te staan, ervaart hij het effect van zijn programma uit eerste hand.
‘Ik veeg de slaap uit mijn ogen en de dauw van mijn voorruit. Lichten aan, sleutel om, rijden maar. De 80 km tussen mijn huis in het oosten van het land en mijn kantoor in Utrecht is routine. Meerdere keren per week, heen en weer. Maar dit keer is de routine ver te zoeken.
Ik rij op de A12 als ik merk dat het gedrag van mijn auto verandert. Hij stuurt anders. Zwaarder en hij wijkt af. Klapband. Ik rij de vluchtstrook op.
Terwijl ik afrem, schieten de doembeelden door mijn hoofd. Iemand die nog niet helemaal wakker is deze schemerige ochtend, of die even op zijn telefoon kijkt en met zijn auto over de vluchtstrookstreep beweegt, precies waar ik sta. Stilstaan op de vluchtstrook is noodzakelijk, maar link. Ik wil hier snel weg. Mijn auto zet ik zo dicht mogelijk tegen de geleiderail aan en zelf ga ik áchter het ijzerwerk staan.
Ik zie voorbijflitsende automobilisten kijken. Nieuwsgierigheid en schrikreacties zorgen ervoor dat het verkeer iets stokt. Voor mijn veiligheid, die van de rest van het verkeer en om file te voorkomen, is het zaak dat ik hier zo kort mogelijk sta. Ik bel de ANWB.
‘Over een uur zijn we bij u.’ Ik stel me in op een uur wachten. Een uur in deze positie. Een uur van hopen dat de weggebruikers hun aandacht bij het verkeer zullen houden.
‘Stilstaan op de vluchtstrook is noodzakelijk, maar link. Ik wil hier snel weg.’
Maar nog geen 10 minuten later stopt al een sleepwagen. Niet van de ANWB, maar in opdracht van Rijkswaterstaat. De verkeerscentrale kruist de rechterrijstrook af, een weginspecteur arriveert en beveiligt de rijstrook met zijn voertuig, en de sleepwagen zet mij en mijn auto veilig af bij een nabijgelegen verzorgingsplaats. Hoe dat zo snel kan, laat de weginspecteur mij daar met trots op zijn tablet zien.
De weginspecteur krijgt continu digitaal advies over waar hij moeten gaan staan of rijden om zo snel mogelijk bij een plek te kunnen zijn waar de kans op een incident het grootst is. Dat advies krijgt hij geautomatiseerd, op basis van historische en actuele data over bijvoorbeeld incidenten, verkeersdrukte drukte en de positie van zijn collega’s. Dat is een van de maatregelen uit de File-aanpak, besef ik.
De manier waarop Rijkswaterstaat het seintje binnenkreeg, kwam óók door een initiatief uit de File-aanpak: de zogenoemde frontdesk. Een passerende bijrijder had via de app ‘Waze’ gemeld dat ik op de vluchtstrook stond. De frontdesk van de verkeerscentrale van Rijkswaterstaat Midden-Nederland kreeg die melding binnen. De medewerkers verifieerden de melding aan de hand van camerabeelden en stuurden daarna meteen de juiste hulptroepen erop af.
Files verzachten, voorkomen en vermijden
In het programma File-aanpak werken we bij Rijkswaterstaat tussen 2018 en 2021 aan 41 quick wins om de sterk groeiende files op het rijkswegennet te temperen. We richten ons daarbij op maatregelen waarmee we fileleed voor weggebruikers kunnen verzachten, voorkomen of vermijden.
Dat die weginspecteur na mijn klapband zo snel ter plaatse was, komt door onze maatregelen om de duur en impact van files te verzachten door incidenten zo snel mogelijk te verhelpen. Het digitale advies aan de weginspecteurs over hun positie probeerden we in het voorjaar van 2020 alleen nog uit in de regio Midden-Nederland, maar vanwege het succes van de pilot hebben we aan het eind van het jaar besloten dit in heel Nederland uit te rollen.
Bij het voorkomen van files gaat het om kleine infrastructurele aanpassingen bij fileknelpunten. Zo maakten we in 2020 de verkeerssituatie op de A50 bij knooppunt Ekkersweijer overzichtelijker en daarmee veiliger door aanpassingen in de markering op de weg en bewegwijzering naast de weg.
De maatregelen die ervoor zorgen dat we files kunnen vermijden, zijn gericht op gedrag. Met verkeersdata helpen we weggebruikers bij het maken van goede keuzes over bijvoorbeeld de te rijden route, vertrektijd en snelheid. We weten bijvoorbeeld dat het veiliger is als de rijsnelheden van de verschillende gebruikers op eenzelfde weg zo veel mogelijk met elkaar overeenkomen. Dat maakt duidelijkheid over de maximumsnelheid belangrijk. In 2020 hebben we daarom alle maximumsnelheden gedigitaliseerd en aangeboden aan serviceproviders voor toepassingen in de auto. Dus dankzij het programma File-aanpak weet jouw navigatiesysteem precies hoe hard jij ergens mag rijden.’
