Een klimaatbestendig Nederland in 2050

Een klimaatbestendig Nederland in 2050. Het doel dat de gezamenlijke overheden hebben onderstreept in het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie in 2017 om te anticiperen op de voorspelde klimaatverandering. Hierin zijn stevige stappen gezet. ‘Nu Voor Later’ zet de toon voor de uitvoering van het Deltaprogramma 2025. De ruimtelijke inrichting van Nederland op basis van het natuurlijke bodem- en watersysteem vanuit het belang van klimaatadaptatie zoals in de Beleidsbrief ‘Water en Bodem sturend’ vraagt om keuzes en maatregelen die meer in balans zijn met bodem, het grondwatersysteem en ondergrond. Bodemdaling wordt als tegenhanger van zeespiegelstijging als een van de meest complexe bodemopgaven van dit moment meegenomen. We helpen mee met het zorgen en borgen van een stevige kennisbasis.

Het programma Bodem, Ondergrond en Grondwater combineert thema’s als een vitale klimaatbestendige bodem, bodemdaling, betere 4D ordening van de ondergrond, beschikbaarheid grondwater van goede kwaliteit, bodemherstel en minder afgraven en verstoren en duurzamer hergebruik. Deze thema’s dragen bij aan een klimaatadaptieve inrichting van Nederland en krijgt in 2025 zijn vervolg. Al sinds 2014 is Rijkswaterstaat afdeling Bodem en Ondergrond actief op het dossier klimaatadaptatie. In 2025 gaan we door met bijdragen in de uitwerking van het Focuspunt Klimaatadaptatie en de betekenis van Water en Bodem richtinggevend voor Rijkswaterstaat zelf, waarbij doelen en kaders voor het hoofwegen- en vaarwegennet worden geformuleerd en de relatie met de omgeving centraal staat. Maar ook overzee zijn we actief met ondersteuning van de Klimaatagenda van Caribisch Nederland.

Ondersteuning Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie en Agrarisch Waterbeheer

  • De ondersteuning van het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie staat centraal in het faciliteren van Rijk en regionale overheden om Nederland klimaatbestendig te maken. In 2025 blijven we helpen we om de Impulsregeling Klimaatadaptatie (200 miljoen Euro) goed uit te voeren. Daarnaast ondersteunen we DGWB bij de uitvoering van de impulsregeling in kader van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer. We bouwen verder aan de benodigde kennisbasis in een breed scala aan onderzoeksprojecten met andere overheden, kennisinstituten en adviesbureaus. We vertalen beleid en kennis naar de praktijk met het stimuleren van goede standaarden via het Overleg Standaarden Klimaatadaptatie (OSKA). 
  • Met onze ruime ervaring en kennis uit de praktijk ondersteunen we DGWB met het opstellen van klimaatadaptatiedoelen, de uitvoeren van monitoring en het verbinden van alle kennis met de uitvoeringspraktijk.

Impulsregeling Klimaatadaptatie

Rijkswaterstaat Bodem en Ondergrond voert de Impulsregeling Klimaatadaptatie uit om in totaal 600 miljoen euro aan Impulsgelden uit het Bestuursakkoord Klimaatadaptatie van Rijk en regio doelmatig in te zetten. 2023 was het derde en laatste jaar waarin overheden een bijdrage konden aanvragen om maatregelen te nemen in de openbare ruimte om beter bestand te zijn tegen het veranderende klimaat. In 2025 ondersteunen we de evaluatie van de regeling, doen financieel management en aanpassingen die tot 2027 mogen plaatsvinden

Impulsregeling Deltaplan Agrarisch Waterbeheer

Rijkswaterstaat Bodem en Ondergrond heeft samen met DGWB de Impulsregeling Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) opgesteld en voert deze momenteel uit. Het DAW is een bestaand programma waarin de agrarische sector stappen neemt om te zorgen voor schoon en voldoende zoetwater en voor goed bodembeheer. Het DAW is een initiatief van LTO Nederland, de Unie van Waterschappen, Ministeries van I en W en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Provincies en het Kadaster zijn belangrijke partners in dit programma. Om de uitvoering van de gebiedsdocumenten agrarische wateropgaven te versnellen stelt het rijk 21 miljoen beschikbaar via een Impulsregeling.

Beleidstafel Wateroverlast en hoogwater

Het versterken van de sponswerking van het landschap is een van de prioritaire oplossingsrichtingen van de beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater van het Rijk, VNG, IPO, Unie in samenwerking met de veiligheidsregio’s. In 2025 gaan  we verder met Deltares onderzoek naar oplossingen voor te veel én te weinig water. We werken aan een afwegingskader en borging in de verschillende programma’s zoals  de structurele keuzes van water en bodem sturend, het  Programma Bodem, Ondergrond, Grondwater, het programma Landbouw bodems en de natuurherstelwet van LVVN, het instrumentarium van de omgevingswet en het provinciaal programma voor het landelijk gebied.

Focuspunt Klimaatadaptatie

We werken net als voorgaande jaren binnen Rijkswaterstaat mee met het klimaatbestendig maken van het areaal van Rijkswaterstaat en brengen onze bodem- en grondwaterkennis actief in. De bodemprincipes en -keuzes uit de beleidsbrief ‘Water en Bodem sturend’ gericht op het versterken van de ruimtelijke basis voor de klimaatadaptatie opgave werken we verder uit in kansrijke opties voor de uitvoering en gebiedsgerichte samenwerking en het in gezamenlijkheid nader bepalen van concrete doelen.

Ons werk om de kennis voor iedereen inzichtelijk te maken wordt gecontinueerd via de Rijkswaterstaat Klimaateffectenatlas

Klimaatbeleid Caribisch Nederland

De effecten van de klimaatverandering zijn ook sterk merkbaar in Caribisch Nederland. De stijgende zeespiegel een groot effect op het lager gelegen deel van Bonaire en door de toenemende kracht van de orkanen zal de kans op extreme schade op Saba en Sint Eustatius toenemen. Het verbeteren van de zelfvoorzienendheid is voor de Caribisch Nederland van belangrijk, net zoals het klimaatbestending inrichten en gebruiken van de eilanden. Erosie bestrijding en de waterhuishouding en berging  zijn belangrijke thema’s.

Ons werkzaamheden richten zich het bouwen van een netwerk met alle Caribische eilanden, (Nederlandse) kennisinstellingen en overheden. Door als Rijk in samenwerking met Rijksdienst Caribisch Nederland het goede voorbeeld te geven willen we projectontwikkelaars en overheden op de Caribische eilanden stimuleren om klimaatbestendig te bouwen. Op verzoek van de klimaattafels van de Bonaire, Sint Eustatius  en Saba ondersteunen we de beleidsontwikkelingen. 

Voor Klimaatadaptatie en Agrarisch Waterbeheer hebben we in 2025 circa 6,5 fte aan capaciteit gepland.