Bodem, Grondwater en Ondergrond Jaarwerkplan 2025

Over dit magazine

Jaarwerkplan Bodem, Grondwater en Ondergrond 2025

Hierbij presenteren wij ons Jaarwerkplan Rijkswaterstaat, van de afdelingen  Bodem en Ondergrond (LOBO) en Grondwater en Ondergrond (LOGO) in de vorm van een online magazine.

Voorwoord

Toekomstbestendig bodembeleid. Rekening houden met water en bodem in de uitvoering. Iedere schop in de grond klimaatbestendig.

2025 wordt een jaar vol bodemambities. De herijking van bodemregelgeving krijgt onze absolute prioriteit. Dit project van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) buigt zich gedurende drie jaar over verbeteringen en (fundamentele) herzieningen in het bodem-, grondstromen- en bouwstoffenbeleid. We zetten in op toekomstbestendige regels, met een goede balans tussen beschermen en benutten van de bodem voor maatschappelijke opgaven, met oog voor de uitvoering en maatschappelijk draagvlak.

Inhoudsopgave

Ons werk in 2025

Dit jaarwerkplan 2025 geeft op hoofdlijnen onze toekomstplannen weer en schetst daarnaast enkele ontwikkelingen. Eind 2022 zijn er nieuwe bestuurlijke afspraken gemaakt tussen overheden voor Bodem en Grondwater die doorlopen t/m 2030. De beleidsprogramma’s Water en Bodem Sturend en Bodem en Ondergrond zijn inmiddels van start. In 2025 starten we ook een nieuw meerjarig Kennis- en Innovatieprogramma PFAS water en bodem op. Aan al deze programma’s leveren we in 2025 beleidsondersteuning en capaciteit.

Inleiding

Ons werk in 2025

Dit werkplan speelt in op de actualiteit. We houden voortdurend rekening met de ontwikkelingen in de omgeving, de achtergronden en de ontwikkelingen in ons werkveld. Dit doen we onder andere via de reguliere contacten met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), via onze accountmanagers, de signalen die binnenkomen via het Informatiepunt Leefomgeving, gesprekken met de Omgevingsdiensten en reguliere contacten met de Werkgroep Bodem en Ondergrond (BOOG) van IPO, de Werkgroep bodem (WEB) van VNG en met diverse brancheorganisaties.

Hoofdstuk 1

Professionele uitvoering wettelijke taken

Namens de Rijksoverheid voeren wij vijf wettelijke taken uit. Het beoordelen van aanvragen Baggerspecieverklaringen (op basis van de Wet belastingen op milieugrondslag (Wbm) en Niet-reinigbaarheidsverklaringen grond (op basis van het Besluit stortplaatsen en stortverboden afvalstoffen (Bssa)) voeren we uit in opdracht van Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat-DGMI (directoraat-generaal Milieu en Internationale Zaken). Zij regelen ook de financiering. De overige drie wettelijke taken voeren we uit in opdracht van en zijn gefinancierd door het Ministerie van IenW-DGWB (directoraat-generaal Ruimte en Water).

Hoofdstuk 2

Bestuurlijke afspraken bodem en ondergrond

In december 2022 zijn de Bestuurlijke afspraken Bodem en Ondergrond voor de periode 2023 t/m 2030 door het Ministerie van IenW en de koepels VNG, IPO en UvW vastgesteld. Met deze samenwerking worden landelijk, provinciaal en lokaal beleid en uitvoering beter met elkaar verbonden en afgestemd.

Hoofdstuk 3

Bodemkwaliteit en normdocumentcommissies

In 2024 richten wij onze aandacht op de advisering en kennisinbreng bij vraagstukken over de toepassing van de regelgeving rond grondverzet en op benodigde aanpassingen van de bestaande regelgeving op het gebied van grondverzet (graven, saneren, toepassen, reinigen en storten). De eerste ervaringen die zij opgedaan met de inwerkingtreding van de Omgevingswet worden hierin betrokken. Signalen en knelpunten uit de praktijk die we onder andere via de helpdesk van het Informatiepunt Leefomgeving ontvangen, maken we zichtbaar en adresseren we. Ook ondersteunen we het Ministerie van IenW bij het aanpassen van de regelgeving via een Verzamelbesluit of -regeling.

Hoofdstuk 4

Voorlichting bodem en ondergrond

Rijkswaterstaat Bodem en Ondergrond stimuleert en ondersteunt de implementatie van het bodem- en ondergrondbeleid door decentrale overheden via kennisoverdracht, netwerkvorming en beheer van netwerken, accountmanagement in de regio’s met decentrale overheden.

Hoofdstuk 5

Grondwater en ondergrond

Duurzame instandhouding van grondwatervoorraden in Nederland van voldoende kwaliteit en in voldoende beschikbare hoeveelheid is van groot belang voor zowel de korte als de langere termijn.

Hoofdstuk 6.

Opkomende stoffen en PFAS

Het bodemherstelbeleid heeft zich de afgelopen decennia vooral gericht op de sanering en het beheer van historische bodemverontreinigingen, waarbij de aandacht vooral uit is gegaan naar stoffen die al enkele decennia zijn genormeerd in de Nederlandse bodemregelgeving. De afgelopen jaren is er echter veel aandacht uitgegaan naar niet-genormeerde stoffen en in het bijzonder naar PFAS. PFAS blijkt alom aanwezig te zijn in de Nederlandse bodem en dat zorgt voor vraagstukken op het gebied van preventie (aanpak lozingen, uitfaseren van PFAS uit producten en productieprocessen), beheer (omgaan met diffuse verontreiniging bij grond- en baggerverzet) en sanering (aandachtlocaties zoals brandweeroefenlocaties). 

Hoofdstuk 7

Klimaatadaptatie

Een klimaatbestendig Nederland in 2050. Het doel dat de gezamenlijke overheden hebben onderstreept in het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie in 2017 om te anticiperen op de voorspelde klimaatverandering. Hierin zijn stevige stappen gezet. ‘Nu Voor Later’ zet de toon voor de uitvoering van het Deltaprogramma 2025.

Hoofdstuk 8

Bodemkwaliteit eigen Rijkswaterstaat

Rijkswaterstaat is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van IenW en draagt met de uitvoering van maatregelen en projecten bij aan de realisatie van maatschappelijke opgaven en de beleidsdoelen van IenW.

Hoofdstuk 9

Basisregistratie Ondergrond eigen Rijkswaterstaat

Sinds 2018 is de wet Basisregistratie Ondergrond (BRO) van kracht. Het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) is systeemverantwoordelijk voor deze wet. Dat betekent dat zij ervoor moeten zorgen dat er voldoende middelen vrij worden gemaakt onder andere voor nieuwe ontwikkelingen, het beheer van de huidige data, het betrekken van alle overheden en bronhouders en aanpassing wet- en regelgeving.

Hoofdstuk 10

De Omgevingswet verder geïmplementeerd

Op 1 januari 2024 trad de Omgevingswet in werking. Inmiddels is een jaar ervaring opgedaan met de nieuwe regelgeving. De uitvoeringspraktijk kan met de nieuwe regels uit de voeten, maar loopt soms wel tegen knelpunten aan. Het IPLO helpt medewerkers van overheden en bedrijven om de regelgeving en het bijbehorende Omgevingsloket in de praktijk toe te passen. Dat gebeurt via een helpdesk en door uitleg van de regels op de website. De vakgroep bodem van het IPLO verzorgt de uitleg voor het onderwerp bodem.

Hoofdstuk 11

Programmabeheer en totaaloverzicht

Binnen Rijkswaterstaat, dienst Water, Verkeer en Leefomgeving zijn alle activiteiten over (water)bodem, grondstromen, grondwater, grondstoffen en ondergrond ondergebracht bij twee bodemafdelingen. Dit betreft afdeling Bodem en Ondergrond (LOBO), waar op hoofdlijn de beleidsondersteunende activiteiten zijn belegd, en afdeling Grondwater en Ondergrond (LOGO), waar op hoofdlijn de adviserende en uitvoerende activiteiten voor de eigen Rijkswaterstaat-organisatie zijn belegd. In dit hoofdstuk zijn de beschikbare capaciteit en middelen voor 2025 voor beide afdelingen samengevat. Beide afdelingen werken daarbij nauw samen in de uitvoering en organisatie.

Colofon