Voor Rijkswaterstaat was 2022 een jaar vol extremen. Na een stormachtig begin werden verschillende droogte- en temperatuurrecords gebroken. De snelwegen werden na afloop van de corona-lockdown drukker en gebruikt als plek om te protesteren. Werk te over dus, voor een organisatie die werkt aan een veilig, leefbaar en bereikbaar Nederland.
Storm en droogte
Afgelopen jaar werd meer dan ooit duidelijk dat het klimaat verandert en het weer grilliger wordt. In januari en februari 2022 raasden binnen 3 weken 4 stormen over ons land. We werkten ook dit jaar op veel verschillende manieren hard aan waterveiligheid. We sloten stormvloedkeringen, verhoogden dijken en we gaven onze westkust met zandsuppleties weer een nieuwe beschermlaag.
Onze nationale regenton, het IJsselmeer, was op tijd goed gevuld
Goed voorbereid
Die klimaatverandering en grilligheid van het weer heeft ook een heel andere kant. In de zomer van 2022 werden hitte- en droogterecords gebroken. Gelukkig waren de gezamenlijke waterbeheerders daar goed op voorbereid. Sinds het vorige droogterecord in 2018 hebben we veel geleerd en jaarlijks geoefend. Onze nationale regenton, het IJsselmeer, was op tijd goed gevuld. En het lukte Rijkswaterstaat en de waterschappen beter dan ooit dat water goed te verdelen over de gebieden die dat het hardst nodig hadden.
Water en Bodem sturend
Nederland moet zich voorbereiden op de zeespiegelstijging en extremer weer. Daarom stuurden minister Mark Harbers en staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat eind november de Kamerbrief ‘Water en Bodem sturend’ naar de Tweede Kamer: het nieuwe motto voor alles wat met ruimtelijke inrichting te maken heeft. Van woningbouw in diepe polders tot bedachtzaam omgaan met zandwinning. Klimaatadaptatie zal in de toekomst een belangrijk thema voor Rijkswaterstaat blijven.
Meer files na lockdown
Door de versoepelingen na de corona-lockdown in maart 2022 nam de mobiliteit op de snelwegen snel toe tot het niveau van voor de coronacrisis. Sindsdien werkt Rijkswaterstaat weer op volle toeren om het verkeer met verkeersmanagement vlot en veilig in beweging te houden en de schaarse wegcapaciteit optimaal te benutten.
Drukke zomer
De zomer van 2022 was voor Rijkswaterstaat een drukke periode. De langdurige, extreme droogte raakte aan veel meer taken dan watermanagement alleen: van het bestrijden van blauwalg tot het oplossen van stremmingen bij bruggen en sluizen. Ook het hitteprotocol op de snelwegen en de recreatiedrukte op het water hield ons bezig. Net als de boerenacties die in de zomervakantie soms leidden tot gevaarlijke situaties op de snelwegen. Het in goede banen leiden van het verkeer vroeg het uiterste van onze verkeersmanagers en onze weginspecteurs.
Aanleggen, vervangen en renoveren
Diverse bouwprojecten lagen in 2022, net als in voorgaande jaren, stil door onduidelijkheid over het stikstofvraagstuk en financiering. Toch ging het vervangen en renoveren van verouderende infrastructuur op veel andere plekken gewoon door. De nieuwe zeesluis in IJmuiden, die op 26 januari 2022 officieel is geopend, is een indrukwekkend voorbeeld van hoe je een verouderd sluiscomplex klaar kunt maken voor de toekomst. Dat geldt ook voor de renovatie van de Afsluitdijk en de vernieuwing van het sluizencomplex bij het Kanaal van Gent naar Terneuzen.
Onze infrastructuur voldoet niet overal meer aan de gewenste veiligheid- en kwaliteitseisen
Toestand van de infrastructuur
Onze infrastructuur voldoet niet overal meer aan de gewenste veiligheid- en kwaliteitseisen. Dat blijkt uit de monitor ‘Staat van de infrastructuur’ die in november aan de Tweede Kamer is gestuurd. Er zijn achterstanden in onderhoud op het hoofdvaarwegennet, het hoofdwegennet en in mindere mate ook in het hoofdwatersysteem. Vooral veel bruggen naderen het eind van hun technische levensduur. In 2022 werd duidelijk dat Rijkswaterstaat structureel meer geld beschikbaar krijgt voor het in stand houden van de snel verouderende infrastructuur van ons land. Daarmee kunnen we dus weer aan de slag met aanleggen, vervangen en renoveren. Toch blijven keuzes nog steeds nodig. In 2023 zal duidelijk worden wat met het extra geld kan worden gedaan.
Samenwerken aan een vitale infrasector
Met de veranderopgave ‘Op weg naar een vitale infrastructuur’ bereiden we ons, samen met de markt, voor op de grote infrastructuuropgaven van de komende decennia. Het doel is te komen tot een klimaatneutrale, circulair werkende, innovatieve sector die risico’s goed beheerst. De veranderingen vinden plaats in een samenwerkingsproces van experimenteren, leren, ontwikkelen en uitvoeren tijdens het uitvoeren van projecten in de praktijk.
Resultaten van de samenwerking
De veranderopgave in de bouwsector wierp in 2022 al vruchten af. In steeds meer projecten passen we de tweefasenaanpak toe. Rijkswaterstaat en de opdrachtnemer verdiepen zich daarbij eerst samen in het project voordat een definitieve prijsovereenkomst wordt opgesteld. De kosten en risico’s van het project komen hierdoor vroeg in beeld. Daarnaast werken we aan een nieuwe generatie onderhoudscontracten. En met de zogenoemde ‘portfolioaanpak’ kunnen bedrijven met een gebundelde serie opdrachten kennis opdoen en innovaties beter toepassen.
Circulair en klimaatneutraal in 2030
We werkten in 2022 onverminderd door aan ons doel om in 2030 circulair en klimaatneutraal te werken: te land, ter zee en in de lucht. Zo is op 7 juli de Innovatiestrook A58 Kloosters bij Oirschot geopend: een testlocatie waar we samen met marktpartijen onderzoeken hoe we met nieuwe oplossingen de impact van de wegenbouw op het klimaat kunnen beperken. In maart hebben we bij het eiland Griend in de Waddenzee 3.200 m2 zeegras aangelegd om de waterkwaliteit te verbeteren. En sinds 15 februari 2022 bouwt Eneco in opdracht van ons 22 windturbines op de kop van de Maasvlakte 2.
