Platform V&R zet schouders onder realiseren vernieuwingsopgave

Het Platform V&R van de Taskforce Infra is opgericht in mei 2024 en telt naast de voorzitter en secretaris twaalf mensen. De ene helft bestaat uit vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat, de andere helft uit representanten van brancheverenigingen in de grond-, weg-, en waterbouwsector. Onder hen zijn Menno van der Ploeg (directeur projecten bij Boskalis), Sabine Delrue (directeur infrastructuur bij Arup) en Eric Smulders (portfoliomanager bij Rijkswaterstaat). De leden worden bijgestaan door een pool van experts en voorzien de TFI van waardevolle adviezen. Van der Ploeg benadrukt dat het platform niet de zoveelste ‘praatclub’ is. ‘Iedereen is erin gestapt om concrete resultaten te leveren. Er wordt hard gewerkt en het is een investering in tijd om op korte termijn echt iets te bereiken.’

Tijd en expertise nodig

De kracht van het platform is dat het in de ‘pre-concurrentiële’ fase kijkt naar vraagstukken die met de vernieuwingsopgave te maken hebben. Dit betekent volgens Delrue dat ze deze vraagstukken ‘over projecten heen’ en vanuit verschillende perspectieven in beeld brengen en er oplossingen voor bedenken. Samen zetten de leden van het platform zich dus in om eerder dat ene hoofddoel te bereiken: het duurzaam, voortvarend en doelmatig voorbereiden, vervangen en renoveren van (onderdelen van) de Nederlandse infrastructuur. Die infrastructuur bestaat uit bruggen, sluizen en tunnels die voor het grootste deel uit de periode 1950-1970 dateren en die over unieke eigenschappen beschikken. Dit maakt de opgave onvoorspelbaar. ‘Er zijn geen kant-en-klare oplossingen’, zegt Van der Ploeg. ‘Het vraagt behalve tijd ook veel expertise, want we hebben te maken met tal van variabelen en onzekerheden.’

Het moet anders

Delrue geeft aan dat er in de sector inmiddels brede overeenstemming bestaat dat het anders moet. Dat het doel alleen haalbaar is als Rijkswaterstaat en markt er samen de schouders onder zetten en durven te innoveren. Het is zoeken naar manieren om alle beschikbare talenten te mobiliseren. En naar een juiste risicoverdeling en goede marges. ‘Want dat is vaak de bron van discussie en irritatie’, weet Smulders. ‘Wat ten koste gaat van het werkplezier.’ Voor succesvolle samenwerking is een omslag nodig in houding en gedrag. ‘Het platform V&R speelt hier een rol in’, vervolgt Smulders. ‘Doordat het denkers en doeners vanuit markt en Rijkswaterstaat vroegtijdig – pre-concurrentieel – bij elkaar brengt en daardoor kwalitatief betere producten levert. We organiseren bijvoorbeeld gerichte bijeenkomsten, waar vertegenwoordigers van brancheverenigingen met elkaar in gesprek gaan over de inhoud. Denk aan kleine werkgroepen die kennis uitwisselen en met antwoorden komen op vragen over bijvoorbeeld marktbenadering of techniek. Bij die bijeenkomsten staat voorop dat de opgave ook kan worden gezien als een kans om samen te leren renoveren.’

Ruimte voor verbetering

Dit gebeurt al bij de projecten die plaatsvinden in het kader van de tweefasenaanpak. Daarbij trekken Rijkswaterstaat en markpartijen nauw op in de eerste fase, de ontwerpfase. Samen werken ze aan het ontwerp en de planning van het project. Ook spreken ze dan de definitieve aanneemsom af. Dan volgt er een go/no-go moment, waarbij een ‘go’ leidt tot de start van de tweede fase: de uitvoeringsfase. Daarnaast wordt er ervaring opgedaan met de bundeling van werk, in de zogenaamde portfolioaanpak. Daarbij worden treintjes gemaakt van bijvoorbeeld drie of vier sluizen. Het idee daarachter is dat lessen die worden geleerd bij het eerste project, helpen om het volgende efficiënter en effectiever aan te pakken. De eerste ervaringen leren dat deze werkwijze potentie heeft. Er gaat veel goed, maar er is ook nog veel ruimte voor verbetering. ‘Met onze adviezen geven we daar richting aan’, zegt Van der Ploeg. ‘Maar dat betekent niet dat we alleen maar praten. We willen ook leveren en daarom schuwen we zelf het experiment ook niet.’

Experiment

Het platform nam de proef op de som tijdens een experiment bij Zeesluis Farmsum. Dit complex is onderdeel van de zeekering en van de hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl. Het bestaat onder meer uit twee sluiskolken met twee bruggen en is dringend aan renovatie toe. De zeesluis verenigt meerdere functies en kent tal van technische onderdelen die vallen onder verschillende technische disciplines of vakgebieden. Zoals elektriciteit, industriële automatisering, werktuigbouwkunde, bouw en civiele techniek. Het complex is daarmee representatief voor veel sluizen. ‘We wilden daar ervaren hoe het is om de markt eerder te betrekken bij planuitwerking en contractvoorbereiding’, zegt Smulders. ‘Kunnen we ook écht effectiever en sneller zijn? En lukt het ons om de kans op verrassingen tijdens de uitvoering te verkleinen? Bij vernieuwingswerken hebben we immers met veel onzekerheden te maken, waardoor we altijd met aannames en risico’s werken. Die leiden tijdens de uitvoering vaak tot discussie en kosten.’

Betere samenwerking

Het experiment bood het platform V&R de gelegenheid om niet alleen te praten, maar vooral ook om te doen. ‘Het is op zich wel bekend dat de vernieuwingsopgave een andere aanpak vraagt en meer onzekerheden met zich meebrengt’, geeft Delrue aan. ‘Maar nu was er ruimte om echt naar elkaar te luisteren en te ontdekken waar de knelpunten echt zitten. Meer begrip voor elkaars situatie en belangen draagt bij aan een betere samenwerking en daardoor aan versnelling.’ Smulders vertelt dat in Farmsum eens te meer is gebleken dat normen voor infrastructuur aanleiding geven voor discussie. ‘Dat komt doordat ze niet goed toegesneden zijn op bestaand werk’, vult Van der Ploeg aan. ‘Er zou eigenlijk een norm moeten komen voor vernieuwingswerk. Dat is een van de adviezen waar we nu aan werken.’ Daarnaast is het platform bezig met het bedenken van contractvormen die bijdragen aan risicobeheersing. Ook staan interviews met de staalbranche op stapel over de maakbaarheid van de bruggenopgave.

Vernieuwingsopgave

Uiteindelijk is het doel van het platform V&R om bij te dragen aan het gezamenlijk succesvol realiseren van de vernieuwingsopgave. Dat lukt als er een gedeeld beeld bestaat van de opgave en de maakbaarheid daarvan. Als iedereen die bij de opgave betrokken is plezier beleeft aan het werk en successen samen viert. Als projecten voorspelbaar naar de markt komen, efficiënt en effectief worden uitgevoerd. En als sprake is van een gepaste risicoverdeling en gezonde marges. Het platform gaat hier in 2025 vol voor, aan de hand van een jaarplan. Een van de belangrijkste doelen in dit plan is bijdragen aan de uitwerking van de inkoopstrategie van Rijkswaterstaat voor bruggen, sluizen en tunnels. Ook wil het platform bijdragen aan inkoopplannen en input leveren voor een voorspelbare programmering. ‘We willen in lijn met de leidende principes van leveren, vereenvoudigen, verbinden écht iets toevoegen of beter gezegd veranderen’, besluit Van der Ploeg. ‘Anders kunnen we onszelf als platform beter opheffen.’