Gelijkwaardig samenwerken: goed op weg bij het Noordzeekanaal

De inkt van de eerste BOC’s was amper droog of de Klankbordgroep Markt en Assetmanagement constateerde dat tot dan toe vooral de harde kant voorop stond (de contractvorm). Waar het aan schortte, was aandacht voor de zachte kant van samenwerken: hoe geef je meer aandacht aan gelijkwaardigheid? Het antwoord staat in het pas verschenen 'Visiedocument Gelijkwaardig Samenwerken'. Het document is geen handleiding voor succes, maar biedt inzichten en praktische tips. Er staat bijvoorbeeld in dat dominant of juist onderschikt gedrag vertonen niet helpt. Gevraagde kwaliteiten zijn juist ‘reflectief vermogen, openheid, nieuwsgierigheid, waardering en relativering’. Dit vraagt van leidinggevenden dat ze het goede voorbeeld geven en een sociaal veilige werkomgeving creëren.

Samenwerkingscoach

Een van de adviezen uit het visiedocument die ze in de uitvoering van het basisonderhoudscontract Noordzeekanaal hebben omarmd luidt: ‘Laat je coachen en coach elkaar’. Jaap van den Elshout, transitiemanager bij Combinatie SAEM (BAM en Spie), vertelt dat er een speciale samenwerkingscoach is ingeschakeld. ‘Die begeleidt het opbouwen en onderhouden van ons partnerschap en coacht gedurende het hele project zowel op team- als op individueel niveau.’ Ook worden leiderschapstrainingen gevolgd. Hij vervolgt: ‘We zijn pas een paar maanden onderweg, maar de ervaringen zijn tot nu toe heel positief’. Frank van der Hell, projectmanager bij Rijkswaterstaat Programma’s, Projecten en Onderhoud (PPO), bevestigt dit. ‘De crux is om voor elkaar open te staan, elkaars belangen te kennen en verwachtingen op elkaar af te stemmen. Het besef leeft in een groot gedeelte van de organisatie dat we bereid moeten zijn om van elkaar te leren. Het gaat erom dat we onze verzamelde kennis optimaal benutten. Want we staan voor een enorme opgave.’

Meer grip krijgen

Om een indruk van die opgave te geven: tot het areaal van het Noordzeekanaal behoren bijvoorbeeld de Noordersluis uit 1929 en de Prins Willem Alexandersluis, de grootste van drie uit 1870 daterende Oranjesluizen bij Schellingwoude. Ook het gemaal van IJmuiden, gebouwd in 1975, ligt in het werkgebied. Dit gemaal zorgt voor droge voeten in een groot deel van West-Nederland. Mede door veroudering ontstaan er storingen, zoals in november 2023. Toen stond de spuisluis bij IJmuiden ongecontroleerd open, terwijl het vloed werd. Hierdoor liep de waterstand op het Noordzeekanaal snel op. Dit zijn precies de storingen die Rijkswaterstaat in de toekomst wil voorkomen, door bewust te kiezen voor preventief of correctief onderhoud. ‘We willen af van de situatie waarin we steeds brandjes blussen’, zegt Van der Hell. ‘Het doel is om meer grip te krijgen op prestaties, kosten en risico’s. Daarvoor zullen we elkaar – van monteur tot directielid bij Rijkswaterstaat en SAEM – bij elke stap vast moeten houden en steeds de juiste kennis en kunde bij elkaar moeten brengen.’

Verschillen wegwassen

Van den Elshout vertelt dat er tot nu toe veel energie is gestopt in elkaar leren kennen. ‘Dat zorgt op dit moment al voor veel verbinding. Zoals bij iedere start is het zoeken naar de juiste invulling van de teams, maar mijn afdronk is dat er een uitstekende kopgroep is samengesteld van ambassadeurs uit diverse kennisdomeinen. Ik proef veel bereidheid om samen te groeien.’ Van der Hell zegt dat beide partijen fit aan de start staan, maar er nog niet zijn. ‘We zullen onderweg over hekken moeten klimmen en door moerassen moeten waden. Maar ik denk zeker dat het ons gaat lukken.’ De twee dromen ervan om een werkklimaat te scheppen, waarin iedereen hetzelfde doel voor ogen heeft en het niet meer uitmaakt wie van SAEM is of van Rijkswaterstaat. ‘Laat het Noordzeekanaal de wasstraat zijn die alle verschillen wegwast’, zegt Van den Elshout. ‘Om zo invulling te geven aan onze gezamenlijke ambitie: samen met lef adviseren en produceren voor een betrouwbaar Noordzeekanaal.’ Van der Hell sluit zich daarbij aan. ‘Hopelijk zijn we zo succesvol dat onze manier van samenwerken zich als een olievlek over het land verspreid’.