Hevige regenbuien geven regelmatig overlast op wegen. Lastig voor de weggebruiker, maar ook zonde van het afstromende water! Zou je met de weg ook kunnen inspelen op de watervraag van de nabije omgeving? Boris Baetings van Rijkswaterstaat houdt zich met deze vraag bezig in het Europese project Rural Roadwater Rescue (RRR). Hij vertelt hoe Europese landen samenwerken aan veelbelovende toepassingen voor snelwegwater.
Interreg bevordert Europese samenwerking in RRR
Interreg Europe is een interregionaal samenwerkingsprogramma met subsidiemogelijkheden vanuit de EU. Het doel van Interreg is om ongelijkheid tussen Europese regio’s te voorkomen. De samenwerking in het Rural Roadwater Rescue (RRR) tussen West-Europese landen past binnen dit subsidieprogramma. Rijkswaterstaat is hierin de lead-partner. Het Interreg-programma loopt tot 2027.
Proeftuin voor innovaties
Langs de A58 bij Oirschot ligt verzorgingsplaats Kloosters. Hier worden wegenbouwinnovaties getest, zoals nieuw asfalt en duurzame geluidschermen. Rijkswaterstaat en marktpartijen werken er samen onder de naam InnovA58. Het project Rural Roadwater Rescue heeft hier een plek gevonden. Boris Baetings ziet hier kansen voor wateropslag. ‘Defensie, boeren, natuur, hockey- en voetbalverenigingen hebben behoefte aan water. Dat moet natuurlijk aan eisen voldoen, maar hoeft niet van drinkwaterkwaliteit te zijn.’ De eerste stap is gezet: sinds kort meet Rijkswaterstaat de hoeveelheid en kwaliteit van het afstromende regenwater van de A58.
Als een MIRT-verkenning
Rijkswaterstaat benadert Rural Roadwater Rescue als een MIRT-verkenning (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport), waarin samen met betrokkenen alternatieven voor wegwater worden ontwikkeld en beoordeeld op effecten. Boris legt uit: ‘Wij willen weten hoe wij kunnen samenwerken met partners in de omgeving van de weg. En we onderzoeken wat er in de praktijk wel en niet mogelijk is.’ De ervaringen van internationale partners zijn leerzaam voor ons. Een voorbeeld daarvan zijn bassins om wegwater te zuiveren nabij de snelweg en de kennis over hergebruik van gefilterd wegwater.
Gebruik van afvalwater
Op Kloosters worden al metingen gedaan van de hoeveelheden en kwaliteit van afstromend water en daar komt nu een nieuw onderzoek bij. Boris: ‘We willen de gebruiksmogelijkheden van het vervuilde water in kaart brengen. We merken dat de stap naar drinkbaar water groot is. Maar er zijn meer toepassingen denkbaar, zoals pekelwater, waswater voor auto’s of water om sportvelden te besproeien. Dat laatste biedt kansen voor ons in de directe omgeving.’
Internationale samenwerking
De internationale samenwerking in Rural Roadwater Rescue heeft vooral een leerdoel. Hoe beperk je schade van piekbuien? Of hoe sla je overtollig water op voor droge periodes? Het gaat ook over geschikte toepassingen voor hergebruik. Het delen van kennis en ervaring tussen Europese wegbeheerders over opslag, schoonmaak en lokaal hergebruik van water blijkt nuttig. ‘Onze samenwerking om de weg meer in te zetten voor maatschappelijke doelen, versterkt ons verhaal binnen Rijkswaterstaat,’ merkt Boris.
Europese regelgeving komt eraan
Klimaatadaptatie en de milieueffecten van afstromend water spelen ook in mer. Boris verwacht op termijn Europese regels. ‘In Nederland is nu nog weinig geregeld over vervuild afstroomwater, maar dat komt er wel aan. We kunnen leren van Zwitserse en Franse wegbeheerders, die al ervaring hebben met filteren, opvangen en behandelen van wegwater.’ Ook het hergebruik van snelwegwater voor doelen dichtbij de weg vindt hij relevant in mer. ‘De ruimte is schaars en we zien dit als positieve effecten.’
Samenwerking in het gebied
De projectorganisatie werkt in Nederland samen met andere overheden en gebruikers op een gelijkwaardige manier. Boris merkt dat die vorm nog moet groeien: ‘Hoe betrek je als wegautoriteit andere partijen in het gebied? Niet onze agenda, máár de gezamenlijke agenda wordt leidend. Dat vraagt van ons om een open houding en ook dat wij de technische mogelijkheden hiervoor organiseren. Natuurlijk mits de veiligheidseisen dit toelaten.’
Wegontwerp met nieuwe functies
Het opvangen van hemelwater wordt volgens Boris op termijn steeds meer onderdeel van het wegontwerp. Het draait dan minder om afzonderlijke aspecten zoals milieu, waterhuishouding of veiligheid. De meerwaarde ervan kan dan in mer via de cumulatieve effecten in beeld gebracht worden. ‘Ideaal is ook om al in de verkenningsfase deze kansen in kaart te brengen. Dan betrek je vertegenwoordigers van nieuwe functies ook bij het wegontwerp. We doen het samen.’
Blended financiering
‘De kunst is vooral om de samenwerking tussen lokale gebruikers goed te organiseren’, merkt hij. Dat hoeft niet vrijblijvend te zijn. Want middels ‘blended financiering’ kunnen ook anderen fondsen meebrengen om hun wensen te realiseren. Het grote voordeel blijft wat hem betreft dat water van de weg ingezet wordt om samen maatschappelijke problemen op te lossen. ‘Het is mooi als Rijkswaterstaat hierin de verbinding kan leggen.’
