Omgaan met een socialmediastorm

Voor Staatsbosbeheer was 2018 een moeilijk jaar. Actievoerders vielen massaal over het dierenwelzijn in de Oostvaardersplassen. Ook met de houtkap vanwege de PAS-maatregelen in de Schoorlse Duinen oogstte Staatsbosbeheer felle kritiek. De gebruikelijke participatiestrategieën voldeden niet meer toen medewerkers werden bedreigd en geïntimideerd. Een lastige situatie om onder controle te krijgen.

Vervolgingen

Staatsbosbeheer heeft meerdere mensen vervolgd. ‘Dat is onze afspraak’, vertelt Tjeco Smit, die binnen Staatsbosbeheer verantwoordelijk is voor omgevingsmanagement: ‘bij strafbare feiten doen wij aangifte. En dat gebeurde rondom de Oostvaardersplassen meerdere keren. Van sommige collega’s gingen adresgegevens openlijk rond op Facebook.’

Hetzelfde platform gebruiken

Voor de antwoorden en uitleg gebruikt Staatsbosbeheer hetzelfde platform als de actievoerders. ‘We vertellen telkens op Facebook en Twitter wat de ontwikkelingen zijn, waar iets gebeurt en welke vorderingen wij maken. Dat werkt. Doordat we dagelijks het aantal hits, de reacties en de interactie met onze website peilen, merken we dat mensen onze updates lezen. Op social media zien we ook dat medestanders ongefundeerde uitspraken tegenspreken.’

Het ‘ouderwetse’ in gesprek gaan met critici op de locatie zelf, helpt ook om elkaar beter te begrijpen, zegt Tjeco. ‘Via social media uiten mensen, al dan niet anoniem, zich toch feller dan face-to-face. Ondanks meningsverschillen waren de bijeenkomsten die we organiseerden een stuk respectvoller van aard dan de discussies op social media.’

Eigen verhaal

In deze turbulentie blijft Staatsbosbeheer bij zijn eigen verhaal en laat zich zo min mogelijk van de wijs brengen door beschuldigingen en verwijten. Boswachters krijgen een belangrijke rol in het uitdragen van het verhaal. Hierop worden ze geschoold en continu ondersteund. ‘Informatie delen deden we altijd al, maar het communiceren met de mondige burger vraagt steeds meer van ons. In ons verhaal draait het nu vooral om de uitleg. Vertellen waaróm we iets doen. We wegen alle maatregelen van te voren zorgvuldig af, maar dat is niet altijd zichtbaar.’

Essentakkenziekte

Een ander verwijt waarmee Staatsbosbeheer de afgelopen jaren te maken kreeg is grootschalige houtkap. De publieke opinie over de kap vanwege essentakkenziekte vermengde zich vorig jaar met de houtkap in de Schoorlse duinen om de natuurwaarden en biodiversiteit te versterken. In het licht hiervan werd Staatsbosbeheer weggezet als een op geld en hout beluste organisatie, die heel Nederland wilde leegkappen. ‘Dat de essentakkensterfte een ecologische ramp is, vinden wij ook. Daarom was het voor ons ook niet logisch dat het kappen van de duizenden hectaren bos aan ons verweten werd. Daar kwam bij dat wij aanvankelijk geen financiële dekking konden vinden voor de herplant. Dit was lastig uit te leggen aan de mensen die de stapels gevelde bomen overal zagen toenemen’, vertelt Tjeco. Staatsbosbeheer maakte hierover later een voorlichtingsfilmpje.

Oplossing uit onverwachte hoek

Intussen diende zich een oplossing uit onverwachte hoek aan. Shell meldde zich via het Buitenfonds bij Staatsbosbeheer voor een bijdrage aan een groener Nederland. Ze financieren de herplant, die nodig is om de lege plekken in de bossen door de essentaksterfte weer van bomen te voorzien. Shell stort in totaal €17,4 miljoen euro in het Buitenfonds. Hiervan gaat Staatsbosbeheer de komende 12 jaar 5 miljoen bomen planten. Een buitenkans, waarbij absolute openheid over deze ongebruikelijke afspraak passend is, vindt Tjeco: ‘Ook naar de politiek hebben wij als overheidsorganisatie de samenwerking met een commerciële partij verantwoord.’

Verantwoordelijkheid waar hij hoort

Een probleem voor Staatsbosbeheer is dat verantwoordelijkheden van andere betrokken organisaties vaak onderbelicht blijven in de communicatie, analyseert Tjeco. In de aanpak van de Oostvaardersplassen is het met name het provinciebeleid dat verkeerd valt bij de actievoerders. Een hardnekkig misverstand is dat Staatsbosbeheer – die hier uitvoert - zelf dat beleid maakt. ‘Inmiddels verwachten wij van samenwerkende organisaties dat zij hierin steviger staan en hun eigen verantwoordelijkheid beter uitdragen.’ Ook de rol van de politiek blijft volgens Tjeco vaak buiten beeld. Het schrappen van de verbindingszone van de Oostvaardersplassen naar de Veluwe in een van de vorige kabinetten is hiervan een voorbeeld. Dit verkleinde het beoogde leefgebied van de dieren van de Oostvaardersplassen, maar actievoerders wijten dit nog steeds aan de beheerder.

Vergrootglas

Met name de socialmediastorm over de Oostvaardersplassen heeft veel impact gehad. Het doet volgens Tjeco nog het meest denken aan Project X in Haren, waarin de aansturing kwijt raakte. ‘Als organisatie liggen wij al snel onder een vergrootglas. De Oostvaardersplassen is een open gebied, in tegenstelling tot de Veluwe, waar ook grote populaties dieren rondlopen. Je kunt in de Oostvaardersplassen letterlijk van alle kanten zien hoe de begroeiing en kuddes zich ontwikkelen. Vorig jaar zag je het leven in volle bloei, maar ook de natuurlijke strijd om te overleven in moeilijke maanden. Daarbij stookten mensen elkaar op en roerden zich ook bekende Nederlanders.’

Acceptatie

Op dit moment lijken actievoerders zich min of meer te kunnen vinden in de koerswijziging voor de Oostvaardersplassen, waarbij het aantal dieren in het gebied vermindert. ‘Liever hadden zij geen afschot van dieren, dat is duidelijk, maar het onvermijdelijke ervan lijkt geaccepteerd. Dat geldt ook voor de bomenkap door ziekte. De PAS-maatregelen, waarbij de nadruk ligt op het beperken van de schadelijke effecten van stikstof op de biodiversiteit wordt nog niet begrepen. Hier ligt dus nog een opgave in de communicatie. Met name voor de provincies, die ook voor dit beleid verantwoordelijkheid dragen.’

Meer informatie:t.smits@staatsbosbeheer.nl 06 10 59 59 79