De komst van de Omgevingswet op 1 januari 2021 maakt het omgevingsrecht inzichtelijker voor burgers, ondernemers en overheden. Er zijn minder regels en er is meer ruimte voor initiatieven. De Omgevingswet stelt regels aan participatie, maar zegt niet hoe dit precies moet. Wat staat er te gebeuren?
De Omgevingswet is feitelijk een bundeling van de wetgeving en de regels voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. Het gaat om de ministeriële regeling, invoeringsregelgeving en de 4 aanvullingswetten. Daarmee vormt de wet de basis voor de samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving. Het gaat om de balans tussen het beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving. Een uitgangspunt is bovendien om te zorgen voor duurzame ontwikkeling. De Omgevingswet is vooral ook een formalisering van de ontwikkelingen in de samenleving. Ook Rijkswaterstaat werkt nu al in de geest van de nieuwe wet.
Motiveringsplicht
In de Omgevingswet en het bijbehorende Omgevingsbesluit zijn regels opgenomen over participatie. Hoe zorg je dat participatie een volwaardig onderdeel is van activiteiten van initiatiefnemers? Bij de vaststelling van een omgevingsvisie, omgevingsplan of programma geldt een motiveringsplicht. Overheden moeten aangeven hoe burgers, bedrijven en andere belanghebbenden bij de voorbereiding zijn betrokken en wat er met de resultaten is gedaan.
Complexe ruimtelijke opgaven
Voor complexe ruimtelijke opgaven, met grote impact op inwoners zijn de participatiestappen het meest uitgebreid geregeld. Overheden hebben naast de motiveringsplicht en kennisgevingsplicht ook de opgave om informatie toegankelijk te maken. Inwoners mogen in de verkenningsfase oplossingen voor de opgaven aandragen.
Inspiratiegids Participatie
Omdat participatie zo’n grote rol speelt in de Omgevingswet, heeft het Ministerie van BiZa een Inspiratiegids Participatie samengesteld. In de gids staan praktijkervaringen uit projecten, waarin overheden en projectomgeving nauw en vernieuwend hebben samengewerkt. Voor Rijkswaterstaatsprojecten faciliteert de Directie Participatie de kennis over participatie in elk stadium van het planproject.
