In januari 2023 spraken Rijkswaterstaat en vijf aannemers in een samenwerkingsovereenkomst af om datagedreven assetmanagement gedurende twee jaar samen in de praktijk te brengen. Inmiddels zijn ze hier anderhalf jaar mee bezig. Wat is de stand van zaken?
Data zijn essentieel voor het beheer en onderhoud van de ‘assets’ van Rijkswaterstaat. Daarbij gaat het met name om het op de lange termijn beschikbaar en veilig houden van die assets. ‘Daarmee willen we aan de slag’, stelt Tjeerd de Jong, programmamanager datagedreven assetmanagement bij Rijkswaterstaat. ‘Met datagedreven assetmanagement werken we aan het efficiënter en beter voorspelbaar maken van het beheer en onderhoud van onze bruggen, tunnels en sluizen.’
In de praktijk brengen
Datagedreven assetmanagement vraagt om goede samenwerking tussen Rijkswaterstaat en de aannemers die het dagelijks beheer van deze assets doen. Daarom ondertekenden Rijkswaterstaat en vijf beherende aannemers – Istimewa Elektro, BAM Infra, Heijmans, SPIE en Vialis – in januari 2023 een samenwerkingsovereenkomst. De Jong: ‘Daarin hebben we afgesproken om gedurende twee jaar intensief samen te werken bij het in de praktijk brengen van datagedreven assetmanagement en de ervaringen te gebruiken als basis voor de verdere invoering ervan binnen Rijkswaterstaat. Dit doen we bij zes objecten, onder meer de Kreekraksluizen, de Wantijbrug en de Salland-Twentetunnel.’
‘Hoewel we vaak dezelfde data nodig hebben, gebruiken we deze voor verschillende doelen’
Eigen kenmerken
Zo gezegd, zo gedaan. De afgelopen anderhalf jaar zijn de nodige ervaringen en inzichten opgedaan. ‘Elk van de zes objecten waar we met elkaar leren over datagedreven assetmanagement heeft zijn eigen kenmerken’, zegt De Jong. ‘Samen zijn we per object nagegaan wat we willen weten, wat we al weten, wat Rijkswaterstaat met de data wil en wat de aannemer ermee wil. Want hoewel we vaak dezelfde data nodig hebben, gebruiken we deze voor verschillende doelen. Bij sommige objecten hebben we ook een deep dive gedaan, waarbij we met inhoudelijke experts van Rijkswaterstaat en de aannemers de technische installaties hebben geanalyseerd. Dit omdat we hebben afgesproken dat we liever kleine onderdelen van zo’n installatie heel concreet uitdiepen in plaats van te blijven hangen in algemeenheden. Met als doel dat we straks beter weten in welke gevallen datagedreven assetmanagement ons verder helpt.’
Concrete resultaten
De Jong vertelt dat bij diverse objecten inmiddels concrete resultaten zijn geboekt. ‘Bij gemaal IJmuiden wordt al langer geëxperimenteerd met datagedreven assetmanagement. Energiesensoren geven ons hier nu bijvoorbeeld al inzicht in de toestand van het object. Bij de Oranjesluizen weten we inmiddels veel beter welke data we kunnen benutten en welke sensoren we moeten aanspreken om mogelijk falen aan te zien komen. Dit gebruiken we vervolgens om een dashboard met early warning-functionaliteit te bouwen. Een ander mooi voorbeeld zijn de Kreekraksluizen, waar we inmiddels een eerste early warning-functie (EWF) hebben ontwikkeld voor het vetsmeersysteem.’
Voorspellend vermogen
Tom Koning, adviseur smart maintenance bij Rijkswaterstaat, vertelt dat de Kreekraksluizen het eerste object zijn waar deze EWF is toegevoegd aan het al bestaande dashboard. ‘Dat dit ons nu al is gelukt, komt deels omdat we het systeem waarvoor de EWF is ontwikkeld snel konden doorgronden. En deels omdat er al data beschikbaar waren en er in het verleden storingen zijn geweest.’ Edo Welling, projectleider assetmanagement bij Heijmans, vult aan: ‘Vragen die we hadden, waren bijvoorbeeld: wat zijn prestatiekillers? Welke componenten beïnvloeden het functioneren van de Kreekraksluizen als ze kapot zijn? En is het falen te meten en te voorspellen? Dit hebben we samen afgepeld in deep dives. Daaruit bleek dat we niet overal data van hebben en dat niet alles te voorspellen is. Tegelijkertijd hebben we geconstateerd dat we met de data die we wél hebben richting voorspellend vermogen kunnen gaan. Op basis daarvan hebben we de EWF ingericht.’
Nieuwe inzichten
De early warning-functie is inmiddels in gebruik. En dat levert veel nieuwe inzichten op. ‘Door de EWF kan de sluis zelf een vooraankondiging doen van een mogelijke storing’, vertelt Koning. ‘Voor ons als Rijkswaterstaat heel fijn om te weten, maar ook voor Heijmans – als onderdeel van onderhoudsaannemer Scaldis – zodat storingen kunnen worden voorkomen vóór ze optreden.’ Welling noemt dit een leerproces. ‘We weten inmiddels dat we ook de bestaande processen tegen het licht moeten houden. Wat doet Rijkswaterstaat als het systeem een early warning afgeeft? Hoe komt deze informatie bij ons als onderhoudsaannemer terecht? En hoe gaan wij dan te werk? Vertrouwen we de melding? Schieten we meteen in actie om de potentiële storing te voorkomen? Allemaal zaken waar we met elkaar beter in willen worden.’
Beperkingen
Daarbij lopen Rijkswaterstaat en Heijmans ook aan tegen de beperkingen van het huidige onderhoudscontract. ‘In de meeste onderhoudscontracten krijgt de aannemer een vergoeding voor het oplossen van storingen, en niet om ze te voorkomen’, geeft Koning aan. ‘Terwijl dit laatste nu juist het doel is van de EWF. Het is heel belangrijk dat we ons hier bewust van zijn. Eerlijk werk voor eerlijk geld is daarbij ons uitgangspunt.’ Welling is blij dat Rijkswaterstaat dit serieus neemt. ‘Ik vind het heel fijn dat we hier met elkaar het gesprek over voeren. En ik hoop dat Rijkswaterstaat de gevolgen van datagedreven assetmanagement richting de toekomst – bij nieuwe onderhoudscontracten dus – meeneemt.’
‘Het is heel belangrijk dat er op het geleerde wordt voortgebouwd’
Opschaalbaarheid
Een andere uitdaging bij datagedreven assetmanagement zit hem volgens Welling in de opschaalbaarheid. ‘Hoe zorgen we ervoor dat we datagedreven assetmanagement groter maken dan wat we binnen deze samenwerkingsovereenkomst met elkaar leren? Hier praten we overigens heel open over met elkaar, want zowel marktpartijen als Rijkswaterstaat zijn hierbij gebaat.’ De Jong geeft aan het heel belangrijk te vinden dat er op het geleerde wordt voortgebouwd. ‘Concreet betekent dit dat we een bibliotheek met user stories gaan bouwen. Zodat we niet bij elk object het wiel opnieuw hoeven uit te vinden. Hier hoort uiteraard ook een gezonde businesscase bij, waaruit de toegevoegde waarde van datagedreven assetmanagement blijkt.’
Onderlinge samenwerking
Over de onderlinge samenwerking zijn De Jong, Koning en Welling zeer te spreken. ‘De samenwerking leidt tot veel creativiteit en enthousiasme’, stelt De Jong. ‘Wat we goed doen, is dat we niet wachten tot de wereld perfect is, maar vooral kijken naar wat er wel kan. Als het niet kan zoals het moet, moet het maar zoals het kan.’ Koning beaamt dit: ‘Wat ik heel mooi vind, is dat we met elkaar – inhoudsdeskundigen van zowel Rijkswaterstaat als de aannemers – diep de techniek induiken. En dat we ook als we niet alles weten er toch gewoon aan beginnen.’ Welling vult aan: ‘Wat mij vooral opvalt, is dat we met elkaar samenwerken met oog en begrip voor elkaars belangen. Dat is cruciaal om van datagedreven assetmanagement een succes te maken.’
