Door toenemende verkeersdrukte en doordat een groot aantal projecten voor onderhoud, renovatie, vervanging en aanleg op de rol staat, dreigt de komende jaren de verkeershinder toe te nemen. Met een vernieuwde Hinderaanpak wil Rijkswaterstaat die hinder zoveel mogelijk beperken. Door een slimme uitvoering van werkzaamheden, tijdige gerichte communicatie én in afstemming en samenwerking met partners. Het samenwerkingsverband Groningen Bereikbaar laat nu al zien hoe dat in de praktijk werkt.
Een groot deel van de infrastructuur in Nederland is gebouwd in de jaren vijftig en zestig. Die is door de jaren heen intensief belast door steeds meer en steeds zwaarder verkeer. Dit vergroot de kans op storingen. ‘Daarom moeten we de komende 15 jaar, naast het reguliere onderhoud en geplande aanlegprojecten, veel aan vervanging en renovatie gaan doen op de weg en op de vaarweg’, stelt Sjoerd Bosman, programmadirecteur Hinderaanpak bij Rijkswaterstaat. ‘Dat gebeurt vaak in dichtbevolkte gebieden, denk aan de bruggen en tunnels in Zuid-Holland. Daar komt nog bij dat het autoverkeer sinds 2018 is gegroeid - de uitzonderlijke corona-situatie daargelaten. De komende jaren moet er daarom een tandje bij om de hinder acceptabel te houden.’
Samenwerking en eigen verantwoordelijkheid
‘Met slim plannen en slim bouwen richten we ons op de beste manier om een project uit te voeren’
Dat tandje bijzetten gebeurt in samenwerking met gemeenten, provincies en onderwijsinstellingen. En met grote werkgevers en logistieke partijen, zoals vervoerders- en verladersorganisaties. ‘Intensief overleg dus, waarin zowel het algemeen belang als elk particulier belang meeweegt en we elkaar niet in de wielen willen rijden.’ Ook van gebruikers wordt verwacht dat ze zich goed voorbereiden en zelf afwegingen maken. In de auto stappen, met kans op een flinke file tijdens werkzaamheden? Of toch liever thuiswerken of met de trein reizen? Bosman is duidelijk: ‘Wanneer je als automobilist een alternatief hebt, maar ondanks waarschuwingen toch de weg opgaat en dan in de file staat, is dat je eigen verantwoordelijkheid.’
Werktijden tijdelijk aanpassen
De vernieuwde Hinderaanpak kent drie elementen: slim plannen, slim bouwen en slim reizen. ‘Met slim plannen en slim bouwen richten we ons op de beste manier om een project uit te voeren’, legt Bosman uit. ‘We weten ondertussen bijvoorbeeld dat een korte, volledige sluiting van een brug of een weg in bepaalde gevallen voor minder hinder zorgt dan langer durende beperkingen, zoals het openhouden van één van de twee rijstroken. Sluiting heeft bovendien als voordeel dat medewerkers veel veiliger kunnen werken. Daarnaast kun je voor een kortere periode makkelijker oplossingen vinden. Een groot bedrijf wil dan misschien best de werktijden tijdelijk aanpassen om te voorkomen dat medewerkers in een file terechtkomen. Maar smeer je hinder uit over maanden, dan krijg je ze niet meer mee.’
Afspraken met ProRail
Slim plannen betekent ook eerder communiceren. Zodat partners ruim van tevoren op de hoogte zijn van de projectplanning en eigen maatregelen kunnen treffen. Door de precieze werkweken tijdig vast te leggen wordt het bijvoorbeeld makkelijker om met ProRail af te spreken dat ze dan geen spooronderhoud plannen. Zodat de trein een alternatief kan zijn tijdens de sluitingsperiode. Daarmee komen we bij slim reizen, de derde tak van de aanpak. Daarbij richten we ons ook op duurzaamheid. Zo is er onderzocht hoeveel kilometer iemand die op de Ring Utrecht onderweg is, gemiddeld aflegt. Bosman: ‘Dat blijkt voor circa driekwart van de automobilisten minder dan 15 kilometer te zijn. Dat betekent dat de fiets, zeker een elektrische variant, een prima alternatief kan zijn. Helemaal omdat je daarmee vaak ook nog een kortere route kunt nemen.’
Aanpak Ring Zuid
De implementatie van de vernieuwde Hinderaanpak loopt tot medio 2022. Dit jaar zorgt het Kernteam Hinderaanpak via landelijke adviesteams en de regio’s dat de belanghebbenden en iedereen bij Rijkswaterstaat bekend raakt met de materie. Hoe dit handen en voeten gaat krijgen, is nu al te zien in Groningen. Sinds een paar jaar is daar het samenwerkingsverband Groningen Bereikbaar actief. Met onder andere het project Aanpak Ring Zuid (ARZ): de grootschalige ombouw van de zuidelijke ringweg van Groningen. Joost van de Beek is als projectdirecteur ARZ bij Rijkswaterstaat betrokken bij Groningen Bereikbaar en is lid van het Kernteam Hinderaanpak: ‘De basis is dat alle belanghebbenden - Rijkswaterstaat, provincie, gemeente, werkgevers, onderwijsinstellingen, openbaar vervoer en bewoners - elkaar wat gunnen en met elkaar meedenken. Hier in Groningen is het besef aanwezig dat eerst het zuur komt en dan het zoet: een zeer goed bereikbare stad.’
Rijexamens verplaatst
‘Het besef is aanwezig dat eerst het zuur komt en dan het zoet: een zeer goed bereikbare stad’
In deze fase is de insteek nog om het verwachte zuur voor iedereen zoveel mogelijk te beperken. Van de Beek: ‘Momenteel zijn we bezig om het Julianaplein, de drukste kruising van Noord-Nederland, tweehonderd meter te verplaatsen. Dat gaat tot begin mei 2022 duren. Daarbij hebben we al vroeg alternatieven aangeraden, zoals thuiswerken, fietsen en reizen met het openbaar vervoer.’ Doordat deze afsluitperiode vroegtijdig is gecommuniceerd, hadden bedrijven en organisaties tijd om naar specifieke oplossingen te zoeken. Die zijn dan ook gevonden. ‘Zo heeft het CBR besloten om rijexamens in deze periode niet in de stad Groningen te organiseren, maar elders in de provincie en in Assen.’
Arjen Robben als voorbeeld
Verder passen werkgevers tijdelijk hun werkuren aan en hanteren onderwijsinstellingen andere roosters om fileleed te beperken. En ProRail heeft tot half mei geen werkzaamheden op het spoor rondom Groningen ingepland. ‘Voor het busvervoer geldt de afspraak dat chauffeurs tijdelijk tussen twee ritten een wat langere pauze hebben’, vervolgt Van de Beek. ‘Zo voorkom je het domino-effect van een chauffeur die met één busrit te laat is en dan met de volgende bus meteen al uit de planning loopt.’ Een mooi voorbeeld is nog dat het eerbetoon aan Arjen Robben in november 2021 plaatsvond in een weekend met erg veel hinder. ‘Groningen Bereikbaar heeft toen een filmpje opgenomen met Robben die op de fiets naar De Euroborg gaat, en dat ook via de socials van FC Groningen verspreid.’
Brandstof besparen met bandenspanning
Ook in Groningen wordt duurzaamheid niet vergeten in de vernieuwde Hinderaanpak. Zo zijn er Park & Ride’s buiten de stad, waar je elke tien minuten een bus naar het centrum kunt nemen. Van de Beek: ‘Om het zo aantrekkelijk mogelijk te maken, kost parkeren plus busrit voor maximaal vijf personen in totaal zes euro. Als extra service kun je op die P&R’s ook je banden controleren. Met de juiste bandenspanning bespaar je weer brandstof.’ En terwijl in Utrecht de gemiddelde reis tien tot vijftien kilometer is, is dat in Groningen nog beduidend minder. Dat schreeuwt bijna om alternatieven. Van de Beek: ‘Voor korte ritten stellen we bijvoorbeeld leenfietsen beschikbaar om een keer op de (elektrische) fiets naar het werk te gaan. Daar zitten ook speed pedelecs bij, met ondersteuning tot een snelheid van 45 kilometer per uur. Die wil iedereen wel een keer uitproberen. Dat blijkt ook te werken: een derde van de deelnemers stapt daadwerkelijk over, en nog eens een derde denkt er nog over na.’
