Grote sprong in duurzaamheid door ‘Laden op zon’

In 2022 moet 50% van alle Rijkswaterstaatvoertuigen elektrisch rijden en in 2028 moet het hele wagenpark emissieloos zijn. Het project ‘Laden op zon’ brengt dit een stuk dichterbij. Alle onderdelen van dit project – laadpalen, energiemanagementsystemen en zonnepanelen – werken straks samen als één online en intelligent systeem. Dat systeem geeft niet alleen inzicht in de opwekking van zonne-energie – direct te gebruiken voor het opladen van elektrische auto’s – maar ook advies aan eindgebruikers. Bijvoorbeeld over het beste moment om je auto op te laden en hoelang het opladen duurt.

Uitblinken in projectaanpak

In mei 2021 werd de grootschalige aanbesteding voor de realisatie van ‘Laden op zon’ in de markt gezet. Alle wensen werden omschreven in de uitvraag, maar bewust niet te gedetailleerd, zo legt Björn Smolders, contractmanager bij Rijkswaterstaat, uit. ‘Wij weten als Rijkswaterstaat best veel over verduurzaming, maar we hebben juist de markt nodig om onze wensen uitvoerbaar te maken. In deze aanbesteding daagden we bedrijven daarom uit om ons vroegtijdig mee te nemen in de mogelijkheden van laden op zon. Welke panelen ga je gebruiken en hoe duurzaam zijn ze? Hoe richt je het projectmanagement in? Wat is ieders rol en hoe breng je risico’s in kaart?’ Het aanbod van SPIE viel ons op. Onder andere door de hoge energie-efficiëntie op de zonnepalen, het duurzame materiaalgebruik en het uitgewerkte voorstel voor een slimme app die de gebruikers optimaal ondersteunt. ‘Maar waar SPIE echt in uitblonk, was de duidelijk omschreven samenwerkingsaanpak’, vertelt Smolders. ‘Dat gaf ons als projectteam direct vertrouwen.’

Spiegelbeeld

Samenwerking is dan ook het onderdeel waar de focus van SPIE écht op lag, vertelt Elaine Pierre, projectmanager bij SPIE. ‘Natuurlijk gaan we voor de beste kwaliteit, maar dat is de norm van heel veel marktpartijen. Uiteindelijk staat of valt het succes van zo’n project bij de samenwerking. Rijkswaterstaat is met zijn regionale onderdelen een krachtige, maar ook complexe organisatie om projecten van dit formaat te managen. Daarom hebben we ons tijdens de aanbesteding proberen te verplaatsen in de opdrachtgeversrol, om uiteindelijk te besluiten om ons letterlijk te spiegelen aan Rijkswaterstaat. Door één centraal projectteam in te richten, dat gaat over zaken als aansturing, inkoop en werkprocessen. En daarnaast drie regionale teams op te tuigen, die direct samenwerken met de medewerkers van de verschillende Rijkswaterstaatlocaties in Nederland.’

Verwachtingen uitspreken

Het project is inmiddels afgetrapt met een samenwerkingsdag. Een verrijkende ervaring, vertelt Smolders: ‘Iedereen maakte als het ware kennis met zijn of haar “spiegelbeeld”. In kleine groepen gingen verschillende partijen - van contractmanagers tot inkopers en externe onderhoudspartners - met elkaar in gesprek. Niet over de technische inhoud, maar over de werkwijzen en verwachtingen. Wanneer is het project voor jou geslaagd? Welke successen vind je belangrijk om met elkaar te delen? Waar zie jij risico’s en wat vind jij belangrijk in onze samenwerking?’ Pierre vult aan: ‘Ook was er oog voor de verschillen, want die zijn er altijd. Waar de een meer gericht is op de techniek, zit de ander meer op het proces. Dat kan gaan wringen. Die verschillen moet je niet weg willen poetsen, maar bespreekbaar maken. Je moet erover durven discussiëren. In een veilige omgeving werkt dat verhelderend en creëert het wederzijds begrip.’ Samenwerken is overigens een ‘on-going’ proces, benadrukt Pierre. ‘Onderweg kom je altijd hobbels en uitdagingen tegen. Die kun je vooraf ook niet wegnemen, het hoort erbij. Maar vertrouwen hebben in een goede afloop – we komen er linksom of rechtsom wel uit – dát is essentieel. En daar hebben we een mooie basis voor gelegd met de kick-off.'

Vervolgstappen

Momenteel richt Pierre samen met Bas Nagtegaal, projectmanager Laden op zon van Rijkswaterstaat, het projectmanagement verder in. Daarbij is de kick-off een grote bron van informatie. Pierre: ‘Aan de hand van de output van die dag ontwikkelen we ons eigen dashboard. Een soort 0-meting van waar we nu staan, wat de aandachtspunten zijn, de risico’s, wat we onderweg verwachten tegen te komen en wat de doelstellingen zijn. Zo gaan we het verloop van de projecten op de verschillende locaties bijhouden en kunnen we onderweg toetsen of we op de goede weg zijn en bijsturen waar nodig.’ Ook zijn inmiddels twee pilotlocaties geselecteerd. ‘We hebben bewust voor twee locaties gekozen, zodat we in verschillende regio’s en met meerdere samenwerkingspartners ervaring opdoen. Op dit moment zijn we bezig met de voorbereidingen voor de pilots en de afstemming met partnerleveranciers. We verwachten in het voorjaar te beginnen. Op basis van de resultaten richten we het proces van de andere locaties in.’

Krachten komen samen

Wanneer Smolders en Pierre tevreden zijn over het project? ‘Het klinkt simpel, maar wij zijn als SPIE tevreden als Rijkswaterstaat tevreden is. Met dit project zijn we onderdeel van een grote energietransitie en we zijn er trots op dat we daaraan mogen bijdragen.’ Ook voor Smolders draait dit project om meer dan alleen doelstellingen behalen. ‘Het project laat de kracht van goede samenwerking tussen overheid en marktpartijen zien. Het Rijk heeft ambities geformuleerd op het gebied van duurzaamheid en daar gaan wij als Rijkswaterstaat voor de volle 100% voor. Maar om daar te komen, hebben we marktpartijen hard nodig. Daar zit veel innovatiekracht, zowel op inhoud als op samenwerking. We kunnen straks slimme oplossingen inbedden in onze processen en op grote schaal uitrollen. Zo bundelen we onze krachten en realiseren we grote duurzame stappen.’