‘Aandacht voor veiligheid is een ketenverantwoordelijkheid’

‘Iedereen elke dag veilig thuis’ is het motto van Rijkswaterstaat als het gaat om veiligheid. Daarom is Rijkswaterstaat een van de 14 eerste ondertekenaars van de GCVB. Hoofdingenieur-directeur Programma’s Projecten & Onderhoud (PPO)  Tjeerd Rozendaal vertegenwoordigt Rijkswaterstaat in de Governance Code. ‘Het is verleidelijk om alleen te focussen op de bouwplaats, maar de impact van de beslissingen die je als opdrachtgever neemt is groot. Aandacht voor veiligheid is een ketenverantwoordelijkheid. De veiligheidscultuur en het veiligheidsbewustzijn zijn een onderdeel van goed opdrachtgeverschap. Niet alleen op papier, maar ook in houding en gedrag moeten wij onze opdrachtnemers de ruimte bieden voor keuzes en dat vraagt om bewustzijn van ons als opdrachtgever.’

Trede 5

ProRail past de Veiligheidsladder, of Safety Culture Ladder (SCL) zoals het in goed Engels heet, al sinds 2013 toe. Daarmee waren zij een grote aanjager voor organisaties om ermee aan de slag te gaan. Dat zegt Mathijs Bakker, chief safety officer bij Dura Vermeer, waarvan de Railinfra-tak inmiddels trede 5 heeft bereikt. ‘Daar zijn we heel trots op. We zijn nu bezig onze onderaannemers en leveranciers te bewegen zich ook te laten certificeren. We maken het werk sámen. Het klinkt misschien flauw, maar een ketting is zo sterk als de zwakste schakel. We willen samenwerken met partijen die het goed voor elkaar hebben: die veilig, gezond en op tijd werken. Het gaat niet om de goedkoopste.’

Omgewaaid hek op de bouwplaats

Hoe dat er in de praktijk uitziet? ‘Je komt op de bouwplaats en je ziet dat er een hek is omgewaaid. Dan kun je erlangs lopen en denken “komt wel goed”. Maar wij verwachten dat je ingrijpt. Pak het zelf op of bel de uitvoerder, maar dóe iets. Je loopt nooit gewoon door’, aldus Bakker. Hij merkt dat de cultuurverandering die de SCL aanjaagt in het hele bedrijf doorwerkt. ‘Ook bijvoorbeeld bij planning. Je kijkt op een andere manier.’ En het resultaat mag er zijn: ‘Onze IF-rate (Injury Frequency rate, oftewel de ongevallen frequentie index) is historisch laag. De faalkosten nemen af.’ De SCL gaat echt over cultuur, benadrukt hij. ‘Er wordt te vaak gedacht: voldoen we aan de regels? De SCL steekt in op positiviteit. Focus op goede punten. Spreek je waardering uit. Geef elkaar een compliment. Dat is gewoon leuk. Uiteindelijk werkt iedereen graag samen met gelukkige collega’s.’

Invoering

Na eerder uitstel vanwege corona wordt Veiligheid in Aanbestedingen vanaf 1 januari 2022 dan echt ingevoerd. Opdrachtgevers uit de GCVB hanteren vanaf dat moment de veiligheidsladder in aanbestedingen en contracten als selectiecriterium, gunningscriterium of contracteis. Bij een contracteis mag certificering tot 90 dagen na gunning aangetoond worden. Bij selectie en gunningscriteria wordt werk altijd aan een partij gegund die al aan de eisen voldoet. Alle ondertekenaars, dus ook de opdrachtgevers, zijn ook gecertificeerd of laten dat nog doen. Hoe invoering eruitziet en wat de verschillen zijn tussen publieke en private opdrachtgevers is te lezen in de richtlijn voor invoering en handhaving ViA .

Handhaving

Voor alle ondertekenaars geldt dat duidelijke handhaving van belang is voor de veiligheidscultuur en het onderlinge level-playing-field. Dit betekent dat er bij niet voldoen sancties volgen met als uiterste consequentie, bij uitblijven van verbetering, ontbinding van het contract en het (laten) vervangen van een niet gekwalificeerde (onder-)opdrachtnemer.