Rijkswaterstaat staat voor een enorme vervangings- en renovatieopgave, die we niet alleen kunnen én willen oppakken. Daarom werken we samen met marktpartijen in de hele keten aan innovatieve oplossingen. Een mooi voorbeeld is de ‘hackaton sluizen’ die plaatsvond op 20 mei 2021. ‘Omdat we in Nederland maar over een kleine groep sluizenexperts beschikken, is structurele uitwisseling van kennis enorm belangrijk.’
De komende jaren werkt Rijkswaterstaat aan de vervanging en renovatie (VenR) van de bestaande infrastructuur. Zo naderen veel Nederlandse sluizen het einde van hun levensduur. En dat is niet het enige, zo vertelt Daan Dunsbergen, kenniscoördinator Vervanging en Renovatie bij Rijkswaterstaat. ‘Er spelen op sluizengebied ook allerlei andere ontwikkelingen waarmee we rekening moeten houden. Daarbij gaat het niet alleen om beperkte toekomstige capaciteit en financiële middelen, maar ook om maatschappelijke ontwikkelingen zoals de klimaatverandering, de energietransitie en circulariteit. Een enorme opgave, die we als Rijkswaterstaat niet alleen kunnen én willen oppakken. Samen met alle verschillende betrokkenen, waaronder marktpartijen, willen we daarom tot innovatieve oplossingen komen. Want samenwerking leidt tot radicale inzichten en ongewone ideeën.’
Kansenscan Sluizen
‘Het sluizenwereldje is vrij klein; er is maar een relatief beperkte groep experts’
De eerste aanzet werd afgelopen jaar gedaan met de zogenoemde ‘Kansenscan Sluizen’. Daarin definieerde een groep kwartiermakers van Rijkswaterstaat, Techniek NL, NL Ingenieurs, Bouwend Nederland, De Bouwcampus, TNO en Deltares 6 kansen om de VenR-opgave voor sluizen toekomstbestendig, sneller, beter en goedkoper uit te voeren. Trekker van de kwartiermakers is Alex Hekman, business director bij ingenieursadviesbureau Sweco. ‘Het sluizenwereldje is vrij klein; er is maar een relatief beperkte groep experts die zich hier in Nederland mee bezighoudt. Maar die experts kennen elkaar lang niet allemaal, bijvoorbeeld omdat ze in een ander deel van de keten werkzaam zijn. Alleen daarom al is deze samenwerking binnen de driehoek overheid - bedrijfsleven - kennisinstellingen enorm waardevol.’
Benutten van datatechnologie
Van de 6 kansen uit de Kansenscan gaan de 2 meest kansrijke over het benutten van innovatieve datatechnologie voor het verbeteren van levensduurvoorspelling. ‘We kunnen immers het makkelijkste geld besparen door investeringen uit te stellen op basis van meer nauwkeurige voorspellingen’, licht Hekman toe. Tijdens een online hackaton kwamen experts uit de hele keten daarom bij elkaar om op basis van een concrete case – de bewegingswerken van de sluisdeuren bij Delden – aan de slag te gaan met deze 2 kansen. Dunsbergen en Hekman begeleidden de hackaton vanuit De Bouwcampus. ‘Het is echt enorme winst dat we al deze experts op 20 mei in een virtueel “hok” hebben gezet om samen onder forse tijdsdruk tot innovatieve concepten te komen’, vertelt Hekman enthousiast.’
‘Iedereen zit normaal gesproken een beetje in z’n eigen niche’
Edo Noordermeer, senior projectmanager monitoring bij Fugro, was een van de deelnemers aan de hackaton sluizen. ‘Ik hoorde in mijn netwerk van de hackaton en dacht meteen “Hier moet ik bij zijn!”. Ik vond het een mooie gelegenheid om met gelijkgestemden na te denken over oplossingen voor de uitdagingen waar Rijkswaterstaat voor staat.’ Voor Noordermeer was het een leerzame dag. ‘Iedereen zit normaal gesproken toch een beetje in z’n eigen niche. Daarom vond ik het heel bijzonder om zo intensief samen te werken met partijen waar ik normaal niet of nauwelijks mee te maken heb, zoals Deltares, Vialis en Universiteit Twente. Tegelijkertijd vond ik het een forse uitdaging om in 1 werkdag een concrete oplossing te bedenken en uit te werken.’
Des te mooier was het dat zijn team tot de winnaar van de hackaton werd uitgeroepen. ‘Onze Sluizen Stresstest sprak de jury aan, omdat we bedachten dat je met behulp van data verschillende scenario’s zou moeten kunnen doorrekenen. Wat gebeurt er bij elk scenario, nu en in de toekomst, en kan de sluis dat aan?’ Noordermeer is nu vooral benieuwd naar het vervolg. ‘We hebben tijdens de hackaton een mooi idee bedacht. Ik ben nu vooral benieuwd of het ook realiseerbaar is in de praktijk. Hoe kunnen Rijkswaterstaat, marktpartijen en kennisinstellingen hier samen op doorpakken? Het zou mooi zijn als ons idee uiteindelijk ook echt concreet ontwikkeld gaat worden.’
Originele en innovatieve oplossingen
‘Het winnende idee lijkt niet alleen uitvoerbaar, maar is ook gericht op de toekomst’
Dunsbergen vertelt dat de dag was opgedeeld in korte blokken van 1,5 uur. ‘Daarna moesten de 4 deelnemende teams telkens een presentatie geven. Zo dwongen we hen tot focus en resultaat. Aan het eind van de middag moesten de teams hun concept pitchen voor een deskundige jury, die bestond uit Theo Winter (Dura Vermeer), Peter van den Berg (Deltares), Jan Willemsen (Vialis) en Robert de Roos (Rijkswaterstaat).’ Alle teams kwamen met originele en innovatieve oplossingen voor de sluizenproblematiek. Variërend van een assetinfocentrum en dashboards om naast onderhoudsbeslissingen ook VenR-beslissingen te kunnen nemen tot het periodiek uitvoeren van stresstests voor sluizen. Hekman vertelt dat dit laatste idee – de Sluizen Stresstest – als winnaar uit de bus kwam. ‘Een heel mooi idee, geënt op de stresstest voor banken, waarbij data en modellen worden gebruikt om de gezondheid en toekomstbestendigheid van de sluisonderdelen te bepalen.’ Volgens Dunsbergen wekt het winnende idee veel vertrouwen. ‘Het lijkt niet alleen uitvoerbaar, maar is ook gericht op de toekomst. Een goede combinatie.’
Kennis gestructureerder opbouwen
Hoe nu verder? Dunsbergen vertelt dat de groep kwartiermakers inmiddels een advies heeft opgeleverd over het vervolg. ‘Hun suggestie is om te verkennen of het mogelijk is om een expertnetwerk in het leven te roepen. Ze hebben zich hierbij laten inspireren door het Centrum Ondergronds Bouwen (COB), dat zich richt op de tunnelproblematiek. Het expertnetwerk moet de komende jaren – en liefst zelfs decennia – planmatig gaan samenwerken aan concrete doelen en mijlpalen op sluizengebied, waar de ideeën van de hackaton onderdeel van kunnen uitmaken. De Roadmap Schutsluizen, die onderdeel is van de Rijkswaterstaat Innovatieagenda2030, geeft hier richting aan.’ Hekman sluit af: ‘Omdat we in Nederland maar over een kleine groep sluizenexperts beschikken, is structurele uitwisseling van kennis enorm belangrijk. We moeten kennis veel gestructureerder opbouwen en delen én verbindingen leggen. Alleen zo komen we tot de innovaties die noodzakelijk zijn om de enorme VenR-opgave het hoofd te bieden. In dat licht bezien is samenwerking echt bittere noodzaak.’
