Volledig energieneutraal in 2030, dat is de doelstelling die de minister Rijkswaterstaat heeft opgelegd. Een uitdaging? Niet volgens Rik Jonker, coördinator zonne-energie bij Rijkswaterstaat: ‘Er zijn zo veel kansen te benutten. Als we per direct beginnen, dan zijn we in 2023 klaar.’

Drijvende zonnepanelen, gas van bermgras en waterkeringen die stroom opwekken. Het zijn slechts enkele voorbeelden van innovaties waarmee we ons werk energieneutraal maken. Want over 14 jaar moeten alle wegen, vaarwegen en waterkeringen net zo veel energie opwekken als ze verbruiken. Dat berichtte de minister afgelopen juni in een brief aan de Tweede Kamer. Deze maatregel volgt de koers van de Europese Unie: een volledig energieneutraal gebouwde omgeving in 2050.

Daarom heeft Rijkswaterstaat Klaas Kosters aangesteld als kwartiermaker energieneutrale netwerken. Hij gaat met collega’s op zoek naar de beste aanpak. Kosters: ‘De focus ligt voor nu nog even intern, maar uiteraard staan we open voor ideeën van buiten de organisatie. We kijken naar kansen in 3 richtingen: energie besparen, energie opwekken en duurzame innovaties. Denk aan zuinige ledverlichting of innovatief gebruik van water. Ook onderzoeken we waar in ons areaal het mogelijk is zelf energie op te wekken.’

Duurzame verkeersknooppunten

Energie opwekken, dat is waar onder andere Rik Jonker zich mee bezighoudt. Als coördinator zonne-energie bracht hij in kaart wat het oplevert als we op alle verkeersknooppunten in Nederland zonnepanelen plaatsen. Het resultaat is indrukwekkend: ‘Je spreekt dan van 80.000 panelen per knooppunt, dat is ongeveer 20 MW aan opwerkvermogen per knooppunt. Kortom: als we 10 van dit soort knooppunten aanleggen is heel Rijkswaterstaat al energieneutraal. Naar een grootschalige aanpak als deze wordt serieus gekeken. Dus wat betreft de opgave voor 2030: dat is eigenlijk heel gemakkelijk.’

Verkeersknooppunten zijn volgens Jonker de ideale locatie om grootschalig groene energie op te wekken. ‘Bezwaren van omwonenden zijn er nauwelijks, want het gaat om afgelegen plekken. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld windmolens. We moeten hooguit opletten dat de panelen de weggebruiker niet verblinden en dat we gekapte bomen compenseren met nieuwe natuur.’ Op dit moment werkt Rijkswaterstaat al op projectbasis aan zonne-energie op knooppunten. Zoals bij de verbreding van de A6 bij Almere. Dit eerste kleinschalige zonneknooppunt wordt opgeleverd in 2020.

Dit fictieve knooppunt is 25 hectare groot en bevat 80.000 panelen.

Drijvende zonnepanelen

Een andere veelbelovende innovatie is te vinden op het water. In baggerdepot De Slufter op de Tweede Maasvlakte zijn 120 zonnepanelen op vlotten geplaatst voor een proef van een jaar. ‘Een samenwerking met Havenbedrijf Rotterdam en Sunfloat. Dit breiden we uit met een tweede proef waarin een viertal andere systemen worden getest. Als alles meezit, start dat eind dit jaar. Aan deze uitbreiding doen ook 6 waterschappen, 3 provincies, gemeente Rotterdam, Deltares, SEAC, Eneco, de drinkwaterbedrijven, KNMI en vlottenbouwers Sunprojects, Wattco en Texel4Trading mee.’ De eerste indruk van de proef is goed volgens Jonker. ‘De belangrijkste vraag was vooral of de panelen zouden blijven liggen. Maar de eerste stormen zijn achter de rug en alles werkt naar behoren.’

De ligging op het water zorgt voor extra reflectie en verkoeling, wat tussen de 10% en 40% meer energie oplevert. ‘Ook op dit vlak valt veel te winnen. Kunnen we De Slufter volledig vullen met panelen, dan staat dat qua stroomopwekking weer gelijk aan 10 van de eerdergenoemde knooppunten. Kortom: als we het idee van grootschalige zonnevelden omarmen, dan kunnen we heel snel energieneutraal worden. We hebben de ideale ruimte allang tot onze beschikking. Stel dat we morgen beginnen met aanbesteden, dan zijn we in 2023 energieneutraal.’

Het kabinet streeft naar 14% duurzame energieopwekking in Nederland in 2020.

Samen met de markt

Energieneutraliteit wordt ook voor onze zakelijke partners steeds meer een sleutelwoord. Want, zo zei Jan Hendrik Dronkers onlangs bij de Industry Day Afsluitdijk: Rijkswaterstaat streeft ernaar de aarde beter door te geven aan de volgende generatie. De aanbesteding voor de Nieuwe Afsluitdijk is een actueel voorbeeld van hoe we de markt uitdagen met slimme oplossingen te komen op het gebied van duurzaamheid. Steeds vaker vragen we aannemers in de aanbestedingsfase al na te denken over energieneutrale oplossingen. Deze ideeën zijn een volwaardig onderdeel van de beoordeling.

Meedenken?

Wilt u meer weten over onze energieneutrale doelstellingen en projecten? Of heeft u zelf een duurzaam idee dat u graag met ons wilt bespreken? Neem dan contact op via de Servicedesk Zakelijk.