Voedselbossen houden bodem levend en gezond

Voedselbossen zijn uitstekend te ontwikkelen als multifunctionele systemen, waarin de productie van voedsel gecombineerd kan worden met educatieve en recreatieve functies. En net als natuurlijke bossen leveren voedselbossen bovendien ecosysteemdiensten voor hun wijdere omgeving.

Bos bouwt zelf goede bodemstructuur op
Inzoomend op de betekenis van een voedselbos voor bodem en ondergrond, zegt Cieremans: “Ten opzichte van reguliere vormen van landbouwkundig gebruik, is er bij een voedselbos sprake van een efficiëntere benutting van bodem en ondergrond. Een bos doorwortelt de bodem veel dieper en maakt gebruik van meerdere lagen in de ondergrond; het bos bouwt zelf een goede en gezonde bodemstructuur op. En doordat er een veel grotere diversiteit is aan planten, raakt ook de bodem minder snel uitgeput. Bovendien vermindert die diversiteit ook de kans op bodemgebonden ziekten en plagen. Een bos heeft bovendien een groot watervasthoudend waarbij de bodem fungeert als een soort spons. Planten verdrogen niet en planten verdrinken niet.” 

Kan voedselbos concurreren met reguliere landbouw?
Op de vraag of een voedselbos kan concurreren met de huidige landbouw, zegt Cieremans: “Per individueel gewas levert zo’n bos per hectare wellicht minder op dan een monocultuur. Maar doordat je werkt met veel verschillende soorten gewassen – met ook elk een eigen oogstmoment – is de productie per hectare over een heel jaar hoger. Daarnaast kun je in een bos op de langere termijn ook nog het hout oogsten, of andere nonfood grondstoffen. Dat betekent voor de logistiek natuurlijk wel dat je naar een heel ander bedrijfsmodel toe moet en andere verdienmodellen moet ontwikkelen. Je haalt niet alles in één keer op één oogstmoment uit het bos.” 
Ook wat betreft de hoeveelheid energie die nodig is voor de voedselproductie doorstaat een voedselbos de vergelijking met reguliere landbouw, maakt Cieremans duidelijk. “Bij normaal landbouwkundig gebruik is het nodig het land te bemesten. Niet alleen kost het maken van kunstmest veel energie, maar je moet die mest vervolgens ook verspreiden. En natuurlijk moet je ook ploegen, zaaien, irrigeren en onkruid bestrijden. In een voedselbos groeit het allemaal vanzelf, zonder dat je er grote hoeveelheden energie in stopt, of ploegt en zaait en irrigeert. Het enige waar je meer tijd voor nodig hebt, is het oogsten.”

Voedselbostuin in stedelijk gebied
Behalve als alternatieve vorm van ‘landbouw’, ziet Cieremans ook mogelijkheden voor voedselbossen – of voedselbostuinen – in stedelijk gebied. “In een aantal steden, zoals Rotterdam, wordt daar door pionierende inwoners al actief aan gewerkt. De gemeente vervult dan vaak een faciliterende rol. Het zal een gemeente overigens niet in eerste instantie gaan om het aantal kilo’s voedsel dat het groen oplevert, maar meer om andere zaken. Zo’n bostuin draagt bijvoorbeeld bij aan het verminderen van hittestress, biedt mogelijkheden voor het vasthouden en opvangen van water, filtert fijnstof uit de lucht en is bovendien robuuster dan veel huidig stedelijk groen. Een voedselbostuin kan daarnaast ook een belangrijke educatieve functie vervullen. Kinderen leren er hoe de natuur eruit kan zien en hoe een ecosysteem werkt. Ten slotte zijn er ook steeds meer mensen die op zoek zijn naar producten waarmee geen grote CO2-voetafdruk is gemoeid. Het is toch prachtig als je appels kunt eten uit de bostuin in je eigen buurt?”