Rijkswaterstaat staat voortdurend voor nieuwe opgaven en dat maakt dat MER-nieuws nog steeds een waardevolle bron van kennis is. “Het hoeven niet altijd nieuwe oplossingen te zijn,” stelt oud-eindredacteur Bart Stolte. “Niet alle problemen zijn uniek. Hoe pakten we vroeger luchtvervuiling, klimaatadaptatie, energieproblemen of woningtekorten aan? Een 85 jaar oude Afsluitdijk kan ook nu weer inspireren voor nieuwe klimaatoplossingen.” Ook terugbladeren in oude nummers van MER-nieuws kan volgens hem leiden tot verrassende inzichten.
De mijlpaal van Bart Stolte
De les die de Afsluitdijk ons leert.
Bart: "Heel treffend staat als quote bij het beeld van Cornelis Lely: Een volk dat leeft bouwt aan zijn toekomst. Het is als deel van de Zuiderzeewerken een van de grootste waterbouwkundige projecten in de wereld en het is een mooi voorbeeld van klimaatadaptatie, waterkeringsstrategieën, energie en woningbouw op het nieuwe land. Nu de Afsluitdijk ingrijpend wordt opgeknapt is het opnieuw een voorbeeld van innovatie. Als in de toekomst blijkt dat er ingrijpende maatregelen nodig zijn om Nederland tegen de zeespiegelstijging te beschermen kan de ervaring met grote afsluitingen als deze helpen om nieuwe beschermende strategieën te bouwen. Thema’s komen vaak weer terug."
Toen: projectleider MER-nieuws 2007-2012
Nu: Beleidsmedewerker voertuigen op de afdeling Wegen & Verkeersveiligheid bij IenW
Wat zie jij als een belangrijke ontwikkeling uit jouw periode als hoofdredacteur?
“De vernietiging op basis van luchtkwaliteit van A4 Burgerveen – Leiden in 2007 sloeg in als een bom. Paradoxaal genoeg zou juist dit project voor de leefomgeving een forse vooruitgang betekenen. De milieuorganisaties vonden dat de verbetering van de luchtkwaliteit niet genoeg onderbouwd was en de Raad van State stelde hen – ondanks de overwegende plus-scores in de effectrapportage in het gelijk. De casus bij de A4 veranderde het denken. De toenmalige minister Eurlings tuigde meteen een commissie op onder leiding van Peter Elverding. Luchtkwaliteit was daarna in veel projecten de golden bullet waarmee alles onderuit geschoven kon worden. Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Lucht bracht letterlijk lucht doordat hierdoor minder naar piekbelasting werd gekeken en meer naar de achtergrondwaarden.”
Wat was de invloed van de Commissie Elverding hierop?
“De Commissie kwam met structurele aanbevelingen. Door meer aan de voorkant van een planvormingsprocedure te investeren in de omgeving en al in het begin gedegen onderzoek te doen konden betere besluiten worden genomen. De Voorkeursbeslissing gaf vervolgens al in een vroeg stadium de richting aan op basis van het uitgebreide voortraject. Tegelijkertijd kwamen er positieve maatregelen om met name de emissies van industrie, landbouw en wagenparken terug te dringen. Het strategisch Nationaal Samenwerkingsprogramma gaf vervolgens ruimte aan 30 spoedwetprojecten. Daarmee was de vernietiging van het tracébesluit A4 Burgerveen-Leiden eigenlijk een pyrrusoverwinning voor de milieuorganisaties.”
Zijn dit soort strategische plannen de oplossing voor de problemen van deze tijd?
“Ik zie een parallel tussen de toenmalige problemen met luchtkwaliteit en de huidige stikstofdiscussie. We zagen de stikstofproblemen toen ook al in de lucht hangen. De Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) was een vergelijkbare oplossing. Toch voldeed het nationaal programma voor stikstof niet. Het toetsingskader voor stikstof is gebaseerd op soorten per Natura2000-gebied. Waar je dus bij lucht de belasting wel nationaal kunt beschouwen kun je dat niet doen voor grote piekuitstoters op 1 locatie.”
Hoe zie je de oplossing?
“De analyse van de commissie Remkes is dat niet alle ontwikkelingen meer kunnen. Nederland kan niet én de grootste exporteur van agrarische producten zijn en tegelijkertijd wonen, werken en recreatie van 18 miljoen mensen én de bescherming van natuur realiseren, waarvoor je allerlei instandhoudingsdoelen op je hebt genomen. Hierin keuzes maken zal pijnlijk zijn omdat je aan eigendomsrechten en verdiencapaciteit van mensen komt. De sector die wil ontwikkelen zal ook zelf met oplossingen moeten komen.”
Hoe zie je de toenemende aandacht in MER-nieuws voor energieprojecten?
“De primaire scope van MER-nieuws lag altijd op wegen en waterwegen, oftewel natte en droge projecten. Het leuke was dat in grote projecten voor uiterwaardverdiepingen thema’s aan de orde kwamen die ook relevant waren voor wegverbreding. De afspraken tussen het ministerie van EZK en Rijkswaterstaat om de kwaliteitscontrole en toetsing van energieprojecten uit te voeren zie ik als een interessante doorontwikkeling. De grote investeringen van nu gebeuren vooral in de energieprojecten, inclusief ontsluiting via transformatorstations en hoogspanningsleidingen. Ook dat raakt de belangen van de inwoners van Nederland. De maatschappelijke ontwikkelingen en knelpunten die zich 10 jaar geleden in wegenprojecten voordeden zie je – in iets andere vorm – nu terug in energieprojecten. De kennis hierover komt dan toch weer bij elkaar.”
Mis je nog iets in het MER-nieuws van nu?
“Ja! Ik zou Henk Gierveld wel weer eens als columnist terug willen zien. Wetgevingsjuristen kunnen als geen ander op een heel hoog strategisch niveau naar maatschappelijke problemen kijken en daar vaak dan ook nog eens een scherpzinnig stuk van kunnen maken. Het is mooi als een columnist scherp mag zijn. Als redactie moet je je daar sterk voor maken.”
Nog andere aanbevelingen?
"MER-nieuws was altijd vóór en dóór lezers. Er stonden daarom contactgegevens bij van de geïnterviewden. Je moet je afvragen of je dat nog wel moet doen nu MER-nieuws via internet voor iedereen toegankelijk is. Met de harde actiegroepen van nu zou ik als betrokkene niet graag mijn privé-contactgegevens op straat hebben liggen."
