De weg naar een energieneutrale N33

Provincie Groningen en Rijkswaterstaat werken samen aan de N33 volgens de green deal Duurzaam GWW (zie kader). Een duurzaamheidsbudget is daarbij niet toegekend. Om in alle losse projectstappen duurzaamheid integraal mee te nemen, is Richard Pool bij de start van de verkenning als afzonderlijke adviseur duurzaamheid benoemd. Duurzaamheid werd hierdoor een continu onderdeel, ook vanuit de opdrachtgeverskant. ‘Met elkaar constateerden we aan de hand van de omgevingswijzer al snel dat energie vanwege de aardgasproblemen in dit gebied een relevant thema is. Wat is er mooier dan juist hier voor duurzame energie te gaan?’ zegt hij. Andere thema’s zijn biodiversiteit, circulariteit en sociale relevantie.

Duurzaamheidsrapport

Naast de gebruikelijke effectrapportages schrijft het onderzoeksbureau een duurzaamheidsrapport voor de voorkeursvariant. Dat is een belangrijke stap naar een duurzaam resultaat. Dit rapport bevat de duurzaamheidseffecten tussen de varianten en een beschrijving van de maatregelen die in de volgende fase worden uitgewerkt. Volgens Richard zijn de varianten onderling niet gemakkelijk te vergelijken. ‘Alle varianten hebben een circulair kunstwerk en soortgelijke duurzame maatregelen. De vraag is dan vooral of de maatregelen mogelijk en betaalbaar zijn en passen binnen de wet- en regelgeving. In de uitwerking wordt dit nu onderzocht. De provincie, als grootste financier van het project, heeft hierin een belangrijke rol.’

Een van de duurzaamheidswensen is een toekomstvast circulair kunstwerk met een levensduur van 50 jaar of langer. Andere innovaties waar straks in het OTB al rekening mee wordt gehouden, zijn innovatieve asfalt- en verhardingssoorten. ‘Nieuw is dat we dan de technische OTB-tekeningen hierop al willen aanpassen en voorleggen aan de omwonenden. Dat is anders dan wat nu gebruikelijk is, namelijk dat de aannemer de procesmatige randvoorwaarden voor een duurzaam ontwerp aangereikt krijgt, zonder dat de einduitkomst duidelijk is’, benadrukt Richard.

Eisen of wensen?

Een dilemma in het project is volgens Richard in hoeverre de opdrachtgever zelf bepaalt wat duurzaam is door maatregelen te eisen óf de markt de ruimte te geven om met nog duurzamere oplossingen te komen. Richard ervaart deze keuze als een continu aanwezige spagaat. Als voorbeeld noemt hij de houten geleiderails voor N-wegen. ‘Als we dit als eis opnemen in het contract, sluiten we andere vormen van geleiderails uit die in de aanlegfase misschien nog duurzamer blijken of goedkoper zijn.’ Binnen het projectteam N33 wordt hier telkens over nagedacht. Richard vat het samen: ‘Alleen als je als opdrachtgever een nieuwe ontwikkeling als eis formuleert, weet je zeker dat je krijgt wat je wil. Houd je het op een wens, dan blijft het ook een wens en loop je het risico dat je niks of een beperkt duurzame variant krijgt.’

Meekoppelkansen

De gekozen variant voor het voorkeursalternatief van de N33 komt voort uit het omgevingsproces. Hierin zijn meekoppelkansen belangrijk. Een van deze kansen is een door de Natuur- en Milieufederatie uit te werken voedselbos. Een meekoppelkans waar de deelnemende partijen nog over spreken, is een gemeentelijke parallelweg voor de landbouw. ‘Werk met werk maken’ is daarbij de koppelkans. Een andere meekoppelkans is dat voor de energiecompensatie van de aanlegfase een equivalent aan ruimte ter beschikking komt voor het opwekken van zonne-energie door bij voorkeur lokale energiecoöporaties.

Het thema biodiversiteit gaat over extra maatregelen. Deze komen bovenop de vanuit de MER verplichte compensaties. Richard: ‘Het kan gaan om een extra reeën- of dassentunnel, of een plus op een bestaande verbinding, waardoor er extra waarde voor wild ontstaat. We onderzoeken ook de mogelijkheden van een bermsloot met natuurvriendelijke oever. De extra ruimte in het hele wegprofiel moet dan al in het OTB worden meegenomen.’ De aanvullende financiering voor deze maatregelen wordt nog gezocht. Lukt het niet, dan kan Rijkswaterstaat dit als wens aan de aannemer formuleren. ‘We weten dat er binnen het rijk veel potjes zijn, maar de lange doorlooptijd van ons project is een handicap. Meestal gaat het om voorzieningen met een korte doorlooptijd, daardoor kan de uitvoerende aannemer misschien wel een beroep doen op deze subsidies.’

Uit de ervaringen bij de N33 blijkt dat er veel mogelijk is voor duurzaamheid en dat de kansen goed in beeld zijn gekomen in het rapport. Voor de uitvoering blijft volgens Richard de aanvullende financiering de grootste uitdaging.

Meer informatie: Richard.pool@rws.nl tel. 06 21 58 48 69