Foto Ecocean/Etienne Abadie
Binnenvaartschippers kijken reikhalzend uit naar de nieuwe overnachtingsplaatsen die worden aangelegd langs de Beneden-Lek bij Bergambacht. Rijkswaterstaat benut de aanleg ook om de biodiversiteit te bevorderen, samen met aannemer Strukton/Van den Herik en het Franse bedrijf Ecocean. Een mooi resultaat met een zeer beperkte investering.
In november 2022 zijn bij de overnachtingsplaatsen in aanbouw 14 zogenoemde biohutten geïnstalleerd. Hierin kunnen jonge vissen schuilen en voedsel vinden. En dat is weer goed voor de biodiversiteit. Het installeren van de hutten is het resultaat van een mooie samenwerking van Rijkswaterstaat, aannemer Strukton/Van den Herik en het Franse bedrijf Ecocean.
Natuur en duurzaamheid
Hoe is het zover gekomen? Sander de Borst, namens Rijkswaterstaat als technisch manager betrokken bij de aanleg van de overnachtingsplaatsen, vertelt dat hij in projecten altijd probeert zo veel mogelijk belangen mee te nemen. ‘In dit project leggen we rustplaatsen aan voor binnenvaartschippers. Maar als team voeren we ook projecten uit binnen de Kaderrichtlijn Water (KRW). Daarom hebben we gekeken naar manieren om in dit project natuur en duurzaamheid mee te nemen. We moesten sowieso verplichte natuurcompensatie toepassen – dat hebben we gedaan door 3,6 hectare nieuwe natuur aan te leggen bij het Oostelijk Balkegat – maar we hebben dus ook gekeken naar extra mogelijkheden om de natuur een handje te helpen.’
‘Onderzoek toont aan dat er na 4 maanden al veel meer vis rondzwemt’
Biohutten in contract
De Borst vertelt dat hij stuitte op het Franse bedrijf Ecocean, gespecialiseerd in de biohutten. ‘Waarom doen we dit ook niet bij ons project, vroeg ik me toen af. Vervolgens bleek dat er al eerder bij een Rijkswaterstaatproject in Oost-Nederland biohutten waren geïnstalleerd. Daarbij waren 14 hutten overgebleven. Na een telefoontje konden wij die hutten overnemen voor ons project.’ De Borst en zijn collega’s namen de biohutten vervolgens op in het contract met de aannemer die de overnachtingsplaatsen ging aanleggen. Concreet betekende dit dat aannemer Strukton/Van den Herik ervoor moest zorgen dat Ecocean de hutten kon ophangen. ‘Zij hoefden de hutten dus niet zelf te installeren, omdat Ecocean dit bij voorkeur in eigen hand houdt’, geeft Erika Gouw, technisch adviseur bij Rijkswaterstaat, aan. ‘Zij bekijken ter plekke de meest effectieve manier van installeren.’
Vrijwel geen extra kosten
Doordat de biohutten werden opgenomen in het contract met Strukton/Van den Herik kwamen er voor Rijkswaterstaat vrijwel geen extra kosten bij kijken. ‘Het gaat echt om een minimaal bedrag’, geeft De Borst aan. ‘Voor de aannemer kwam er overigens ook niet veel extra’s bij kijken. Behalve dan dat zij in hun ontwerp al rekening konden houden met het installeren van de hutten. Bedenk je zoiets achteraf, dan kost het meer tijd, geld en energie, omdat je dan van alles met elkaar moet regelen.’
Wat zijn biohutten?
Biohutten zijn stalen kooien die worden gevuld met bijvoorbeeld mosselen, stenen of schelpen. Ze zorgen voor een veilig leefgebied voor vissen. Jonge vis kan in de hutten schuilen voor roofvissen en er voedsel vinden. Daarnaast fungeren de biohutten als leefgebied voor macroflora en -fauna, zoals kleine algen en mosselen. Die zorgen op hun beurt voor filtering van het water, wat weer goed is voor de waterkwaliteit.
Effectief installeren
Gouw heeft voorafgaand aan de installatie van de biohutten veel contact gehad met Ecocean. ‘Een fijn bedrijf om mee samen te werken’, vertelt ze. ‘De medewerkers van Ecocean hebben heel goed met ons meegedacht. Ze hebben ook contact gehad met Strukton/Van den Herik over het installeren van de hutten. Die gesprekken hebben ertoe geleid dat ze iets anders geplaatst zijn dan Strukton/Van den Herik oorspronkelijk had bedacht. In plaats van ze te bevestigen aan de door hun gemaakte gaten in de stalen balken onder een steiger, zijn ze nu náást de steiger geplaatst. Hierdoor waren geen duikers nodig om de biohutten te installeren. Dit maakt ook het omhooghalen van de hutten in de toekomst makkelijker.’
‘Op een relatief eenvoudige manier kun je ook al mooie resultaten bereiken’
Monitoring
De komende 3 jaar monitort Ecocean de hutten namelijk, om de invloed op de biodiversiteit te onderzoeken. ‘We weten dat biohutten effectief zijn’, vertelt Gouw. ‘Eerder onderzoek heeft al aangetoond dat er 4 maanden na installatie al veel meer vis rondzwemt. Maar we willen ook graag weten of het uitmaakt in welk soort water de kooien hangen en of het type vulling van de hutten verschil maakt. We hebben inmiddels kooien geplaatst in een zoetwatergebied, een zoutwatergetijdegebied en nu – hier in Bergambacht – in een zoetwatergetijdegebied. We zijn heel benieuwd naar de resultaten.’
Mooie resultaten
Gouw heeft tot slot nog een tip voor Rijkswaterstaatcollega’s en marktpartijen. ‘Wij hebben met een zeer beperkte investering – nog niet eens 0,1% van ons projectbudget – een aanzienlijk resultaat bereikt. Daarom wil ik iedereen meegeven dat het niet altijd groots en meeslepend hoeft te zijn, als het gaat om het bevorderen van de biodiversiteit in projecten. Soms kun je op een relatief eenvoudige manier ook al mooie resultaten bereiken. Zo kunnen we de wereld met z’n allen een beetje duurzamer maken. Kleine moeite, groot plezier.’
