Hoe zien de rijkswegen er over 30 jaar uit? Zien we dan nog steeds veel geleiderails, portalen en borden? Yuri Wolf en Anneke van Leeuwen van Rijkswaterstaat verwachten van niet. Samen met marktpartijen zoeken ze naar circulaire en innovatieve oplossingen voor wegmeubilair. ‘Er zijn ideeën in overvloed’.
Rijkswaterstaat wil de komende decennia sterk inzetten op duurzaamheid en circulariteit. Ook het wegmeubilair moet duurzamer en daarvoor moeten we op zoek naar andere werkwijzen, stelt Anneke van Leeuwen, adviseur duurzame innovaties en trekker van het project circulair wegmeubilair. ‘Voor bijvoorbeeld geleiderails geldt dat het opnieuw verzinken van de stalen materialen momenteel de meest duurzame methode is. De richtlijnen van Rijkswaterstaat leiden aannemers en leveranciers ook steeds weer die kant op: vasthouden aan wat nu al wordt gedaan, en dat hoogstens proberen te perfectioneren.’
‘We krijgen van marktpartijen te horen dat ze binnen de huidige richtlijnen van Rijkswaterstaat enigszins zijn uitgeïnnoveerd’
Storyboards
En daarmee missen we kansen. Zeer waarschijnlijk zijn er namelijk creatieve andere opties die veel meer duurzaamheidswinst opleveren. Innovatiemanager Yuri Wolf: ‘Voor wegmeubilair in relatie tot het wegbeeld willen we dit jaar een visie neerzetten met als doel onze richtlijnen zodanig aan te passen dat het kansen biedt voor duurzamere en meer circulaire oplossingen dan renoveren.’
Dit voornemen wordt door de markt van harte ondersteund. ‘We krijgen van marktpartijen te horen dat ze binnen de huidige richtlijnen van Rijkswaterstaat enigszins zijn uitgeïnnoveerd’, legt Wolf uit. ‘Zij willen meer mogelijkheden dan wij nu bieden, onder andere qua vormen en materialen. En er zijn ideeën in overvloed. Afgelopen januari organiseerden we het inspiratiecafé 'de geleiderails van de toekomst', met ontwerpers, leveranciers en aannemers. Daar kwamen fantastische storyboards langs. Met bermen vol met het duurzame biobased product olifantsgras, bijvoorbeeld. Maar we zagen ook voorbeelden waarin de bermen vrijwel helemaal leeg zijn.’
Meer ruimte
Dat laatste, lege bermen, is het meest veilige, zo wist Van Leeuwen al van collega’s die zich met veiligheid bezighouden. ‘Maar de tendens wijst nu juist de andere kant op. Er is de laatste jaren meer geleiderails dan asfalt bijgekomen. Door de verdere ontwikkeling van bijvoorbeeld zelfrijdende auto’s en navigatiesystemen kun je die trend keren. Het wordt daardoor namelijk mogelijk auto’s in de toekomst dichter op elkaar te laten rijden, waardoor er meer ruimte over is voor de bermen. Dan kan het zijn dat je uiteindelijk helemaal geen geleiderails meer nodig hebt. En niets is zo duurzaam als minder materiaal gebruiken.’ Dit voorbeeld maakt tegelijkertijd duidelijk waarom het zo lastig is om het wegbeeld van de toekomst te bepalen. Want zijn zelfrijdende auto’s in 2050 wel de standaard, zoals vaak voorspeld? Kunnen voertuigen dan wel wat wij denken dat ze kunnen? Is het opportuun om nu materialen te gaan gebruiken die nog precies dertig jaar meegaan, of moet je er toch rekening mee houden dat deze ontwikkelingen minder snel gaan?
‘Het altijd aanwezige veiligheidsaspect vereist een enorme zorgvuldigheid, wat tijd kost’
Veiligheidsaspect
Rijkswaterstaat heeft circulair wegmeubilair aangewezen als een van negen projecten waar de organisatie als launching customer fungeert. Dit houdt in dat Rijkswaterstaat de eerste partij is die duurzame circulaire innovaties grootschalig inkoopt en toepast - en daarmee de markt stimuleert om te innoveren. ‘Dit concept loopt nu twee jaar’, zo blikt Van Leeuwen terug. ‘Maar zeker bij geleiderails vereist het altijd aanwezige veiligheidsaspect een enorme zorgvuldigheid, wat tijd kost. Je kunt niet zomaar een innovatie lanceren, je wilt harde garanties hebben dat het veilig is. Daar komt nog bij dat bijvoorbeeld botsproeven gigantisch duur zijn. Launching customer zijn is dus best lastig gebleken, gedurende het project hebben we veel geleerd over hoe we die rol goed kunnen invullen.’
Businesscases
Dat wil niet zeggen dat Van Leeuwen en Wolf pessimistisch zijn over het vervolg voor circulair wegmeubilair. ‘Absoluut niet’, verzekert Wolf. ‘Alle betrokken organisatieonderdelen van Rijkswaterstaat doen en denken heel graag mee. Het wegbeeld van de toekomst meebepalen, dat is een prachtig vooruitzicht. We willen dat de inspanningen van marktpartijen gemakkelijker tot businesscases leiden, dat ze door standaardisatie weten waaraan hun innovaties moeten voldoen. Zodat we onze rol van launching customer ten opzichte van de markt echt kunnen waarmaken.’
