Foto Topview Luchtfotografie

Wat kun je met een sluis die geen sluis meer is? Dat vroeg Rijkswaterstaat zich af. Een jaar verder liggen er 5 waardevolle suggesties voor de toekomst van de Noordersluis; het resultaat van co-creatie. En meteen een mooie vingeroefening voor de Omgevingswet.

Als in 2022 de nieuwe Zeesluis in IJmuiden gereed is, zal de huidige Noordersluis uit 1929, de grootste schutsluis van ons land, er werkloos bij liggen. Deze blijft als waterkering en als oeververbinding bestaan, maar wat kun je er verder mee? Om de maatschappelijke kansen voor een zinvolle oude dag van de sluis in kaart te brengen, sloeg Rijkswaterstaat een nieuwe weg in en nodigde tal van experts, marktpartijen en maatschappelijke geledingen uit om mee te denken. Dat werd de start van een co-creatieproces, begeleid door De Bouwcampus, ontmoetingsplaats voor innovatieve oplossingen in de bouw. Co-creatie is een vorm van samenwerking waarbij alle deelnemers invloed hebben op het resultaat en het proces. Experts uit verschillende werkvelden komen bij elkaar en denken vanuit een eigen perspectief mee. Op 10 september 2019 werd de opbrengst geoogst.

Experts uit verschillende werkvelden denken mee over de toekomst van de Noordersluis

‘We hoopten op een kruisbestuiving en dat is gelukt’

Vingeroefening

Andrea van der Kerk, omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat West-Nederland Noord, ziet het proces als een mooie vingeroefening voor de Omgevingswet die in 2021 van kracht wordt. ‘Participatie is daarin een belangrijke pijler. Je denkt met de omgeving in een vroeg stadium na over de opgave waar je samen voor staat.’ Bij De Bouwcampus meldden zich zo’n 100 belangstellenden, die in januari het sluizencomplex verkenden. Tijdens een 2e bijeenkomst werden prille ideeën gepitcht. Daarvan bleven er 5 over, die vervolgens in teams zijn uitgewerkt. Van der Kerk: ‘Tot nu toe is het een succes. Ik ben positief verrast over het enthousiasme en de energie waarmee partijen meedoen. Er kwam veel creativiteit los. We hoopten op een kruisbestuiving en dat is gelukt. Er zijn heel diverse ideeën ontstaan, die met energie te maken hebben, met wetenschap, maar ook met scheepvaartinnovatie en recreatie.’

De vijf ideeën in het kort

  1. WaTERlab: de sluis als bassin om innovaties op het gebied van scheepvaart, sluizenbouw en watermanagement te testen en om de uitwisseling van zout en zoet water te onderzoeken.
  2. De Noordersluis Beweegt: als technisch object midden in een duinlandschap kan de Noordersluis een bijzondere plek worden voor grotere culturele evenementen.
  3. RE-CREATIE: de Noordersluis als ideale ‘flessenhals’ om plastic afval uit het kanaal af te vangen voordat het de zee in stroomt.
  4. BE-Spaarsluis: het opwekken van energie in de waterkolk van de sluis. Daarnaast als overslagpunt voor containers met warmte-energie van Tatasteel en voor het spuien van water.
  5. Sneller, slimmer, schoner door de Noordersluis: het behoud van de huidige functie als extra capaciteit. Door het aanbrengen van een 3e sluisdeur kan ‘zoutzuiniger’ worden geschut.

Meer informatie: www.toekomstnoordersluis.nl

‘Sterk is dat je vanuit verschillende achtergronden tot slimme oplossingen komt’

Slimme oplossingen

Een van de ideeën komt uit het team Canal Cleaners of RE-CREATIE van Arnoud van der Vaart, Rinze de Vries (allebei van Noria), Remco Pikaar (Tauw) en Laura Termeer (Balance ). Zij willen een deel van de sluis gebruiken voor het afvangen van plastic afval. Ter plekke worden uit het afval nieuwe producten gemaakt. Daarnaast krijgt het geheel een educatieve en recreatieve functie. ‘We zaten met 3 bedrijven om tafel’, vertelt Van der Vaart. ‘Sterk is dat je vanuit verschillende achtergronden tot slimme oplossingen komt. Ieder brengt ook zijn eigen netwerk in. Je geeft elkaar tips over wie je voor jouw onderwerp zou kunnen spreken. Dat is waardevol.’

‘Wij houden ervan om over zulke vraagstukken na te denken. Het is een manier om inspiratie op te doen’

Transparantie

Bij co-creatie zijn transparantie, openheid en de bereidheid om inzichten te delen belangrijke voorwaarden. Alle ideeën staan online en zijn openbaar. Van der Kerk noemt het bijzonder dat zo veel partijen tot aan het einde hebben bijgedragen aan het proces, terwijl zij weten dat hun ideeën online komen te staan. Van der Vaart vindt het proces een interessante ervaring. ‘Wij houden ervan om over zulke vraagstukken na te denken. Het is een manier om inspiratie op te doen. En voor ons als start-up is het ook een vorm van exposure. We kunnen onze expertise laten zien.’

Geen wedstrijd

Dit co-creatieproces is geen wedstrijd. Rijkswaterstaat biedt alle ideeën aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat aan. Van der Kerk: ‘We kronen niet 1 idee tot winnaar. Ze zijn allemaal van waarde. Sommige ideeën kunnen misschien niet hier worden gerealiseerd, maar wel op een andere plek in Nederland. Andere kunnen wellicht worden gecombineerd.’ In de komende maanden beoordeelt Rijkswaterstaat de ideeën op duurzaamheid en worden de mogelijkheden voor aanvullende financiering en gedeeld opdrachtgeverschap onderzocht. 100 dagen na de oogstdag treffen de deelnemers elkaar weer om de vervolgstappen te bespreken.

Ook in dit magazine!