Houten geleiderails, composieten hectometerpaaltjes, verkeersborden van gras. Voor de leek klinkt het misschien als toekomstmuziek, maar voor Antoine Giezen van BUN-K is het de dagelijkse realiteit. Als contract- en regiomanager begeleidt hij regio’s en teams van Rijkswaterstaat bij de inkoop van duurzaam wegmeubilair. ‘Samenwerken is een must.’
Met het klimaatakkoord staat de overheid voor een flinke opgave, stelt Giezen. ‘Rijkswaterstaat heeft vele kilometers snelweg in beheer. Als wij niet kijken hoe we duurzaamheid en circulariteit kunnen toepassen, wie dan wel?’ Daarom wil BUN-K wegmeubilair zo veel mogelijk biobased inkopen. ‘Dit betekent dat de grondstoffen hernieuwbaar moeten zijn. Denk aan hout, riet, vlas, hennep, bamboe of gras. Hoe minder primaire grondstoffen eraan te pas komen, hoe beter. In het gedroomde scenario putten we deze grondstoffen uit ons eigen areaal; zo onderzoeken we of we riet kunnen vrijspelen en hebben we ook al bermgras ingezet. Maar dat is helaas niet altijd mogelijk. Daarom staan we in nauw contact met marktpartijen die biobased producten maken van hernieuwbare grondstoffen van externe partijen.’
‘We zouden onze lijst met producenten van biobased wegmeubilair graag verder willen uitbreiden’
Biobased
Een bedrijf dat zich bij Rijkswaterstaat meldde met zijn biobased producten is NPSP. Giezen: ‘Dit bedrijf maakt composiet uit vooral natuurlijke grondstoffen, zoals riet, kalk en biohars. Dit resulteert in 80% biobased materiaal. Met hun composiet hebben we op ruim 100 locaties verkeersborden met “pech onderweg-info” laten plaatsen op de plek waar eerst een praatpaal stond.’ NPSP is zeker niet de enige marktpartij waarmee Rijkswaterstaat zakendoet, geeft Giezen aan. ‘Via een aannemer hebben we contact met HR-Groep, een bedrijf dat bamboe gebruikt als grondstof voor verkeersborden. Met Circulus hebben we gesprekken over gras als basis voor banken, verkeersborden of lichtmasten. En we zouden onze lijst met producenten van biobased wegmeubilair graag verder willen uitbreiden.’
Mooie producten
Samenwerking met de markt heeft geleid tot een aantal mooie producten. Zo staan er in de Biesbosch banken die voor 50% uit gras zijn gemaakt, zijn er langs een deel van de A12 en de N11 biobased lichtmastbeschermers geplaatst en worden er als pilot binnenkort 40 biobased hectometerpaaltjes langs de N11 Bodegraven - Leiden neergezet. Ook over de houten geleiderails die klaar zijn om in gebruik te worden genomen, is Giezen erg enthousiast. ‘We hebben Levens Cyclus Analyse (LCA)-onderzoeken laten doen naar hout. Hoogwaardige verwerking van hout zorgt ervoor dat de CO2 die erin is opgeslagen, niet vrijkomt. Bovendien gaan houten producten lang mee en vervuilen ze de grond niet, zoals de zinken coating van de huidige geleiderails wel doet.’
Maatschappelijke urgentie
Giezen is blij met de samenwerking in de markt. ‘Hierdoor dragen we als BUN-K bij aan de 3 duurzaamheidsspeerpunten van Rijkswaterstaat: circulaire economie, energie en klimaat en duurzame gebiedsontwikkeling. Dat is ook de reden dat het toepassen van biobased wegmeubilair is benoemd tot een van de launching customer-projecten van Rijkswaterstaat. In feite creëren we zelf een markt voor onze producten vanwege de maatschappelijke urgentie.’
‘Hout wordt weer vaker als volwaardig bouwmateriaal gezien’
Wijma Kampen B.V. heeft als houtproducent al diverse biobased oplossingen ontwikkeld voor de grond-, weg- en waterbouw en de huizenbouw. ‘We hebben voor verschillende overheden houten wegmeubilair geproduceerd, zoals houten geleiderails, geluidsschermen en bruggen’, vertelt managing director Ad Wesselink. ‘Ook voor Rijkswaterstaat hebben we het een en ander gedaan. Bijvoorbeeld de Azobé – dat is zeer duurzaam hardhout – brug voor de A28 bij Harderwijk. Bij de aanbesteding en bouw ervan was de CO2-uitstoot een belangrijke wegingsfactor.’ Wesselink is blij met de herwaardering van hout als bouwmateriaal. ‘Al decennialang worden beton en staal als de vanzelfsprekende bouwmaterialen gezien, ook in opleidingen. En dat is jammer, zeker als je bedenkt dat aan houtproductie inmiddels geen negatief imago meer kleeft, omdat het op verantwoorde wijze wordt geproduceerd met FSC-label. Ook is hout vele malen duurzamer dan producten uit eindige grondstoffen. Hout zoals Azobé geeft geen CO2-uitstoot, gaat lang mee en is onderhoudsvriendelijk. Gewoon geweldig dat Rijkswaterstaat daarom deze houtsoort weer vaker als een volwaardig bouwmateriaal ziet.’
Partnerschap
In de praktijk blijkt het soms lastig om aannemers zo ver te krijgen om biobased producten in de uitvoering te gebruiken, vertelt Giezen. ‘Zij werken veelal met prestatiecontracten. Daardoor zijn ze terughoudend om innovatieve oplossingen te bedenken en eventuele kosten van normering en certificering te dragen. Mogelijk kan toetsing en certificering op brancheniveau uitkomst bieden. Maar investeren in circulair wegmeubilair vraagt ook om partnerschap tussen Rijkswaterstaat en marktpartijen. We moeten samen nadenken over innovatieve oplossingen.’
Overwegingen
Het is volgens Giezen noodzakelijk dat Rijkswaterstaat en de markt met elkaar ontdekken wat er al is en wat er nog nodig is om te verduurzamen met wegmeubilair. Zijn er bijvoorbeeld restricties zoals een maximumhoogte of zou er een andere partij bij moeten komen? ‘Allemaal overwegingen die je samen moet maken. Ook zou het goed zijn om wegmeubilair meer te standaardiseren. Nu is het zo dat bijvoorbeeld de hectometerpaaltjes per provincie kunnen verschillen in lengte. Wil je de biobased productie opschalen, dan is samenwerken een must.’
Meer weten over de productencatalogus van BUN-K? Neem contact op met Antoine Giezen
