Behoefte aan stuivend suppletiezand

Onze duinen mogen weer stuiven. Meer duindynamiek is goed nieuws voor de natuur en de kustveiligheid. ‘Veel duinen langs de kust zijn te star, te droog en te rijk aan voedingsstoffen’, zegt Stéphanie IJff, onderzoeker van Deltares. ’Hierdoor groeit de vegetatie dicht met gras en struweel. In dynamische duinen met stuivend zand groeien meer zeldzame planten.’ Voor Natuurlijk Veilig bracht Deltares de duindynamiek langs de gehele Nederland kust in kaart. ‘Met luchtfoto’s en hoogtekaarten bepaalden we per raai de dynamiek, variërend van nauwelijks tot een sterke doorstuiving. Onze conclusie: tussen 2008 en 2017 werd de duinreep langs de kust dynamischer. Daarvan profiteert de biodiversiteit.’ Naast de kustdynamiek onderzocht ze de beheerstrategie en de uitgevoerde zandsuppleties.

Gaan goed samen

Het onderzoek leidde tot een positieve conclusie: zandsuppleties belemmeren de dynamiek niet. ‘Suppleties in de vooroever en een dynamisch duinbeheer gaan goed samen.’ Dit geldt echter alleen voor suppleties in de vooroever, benadrukt ze. Niet voor strandsuppleties. ‘Bij strandsuppleties in de Zuidwestelijke Delta zien we wel minder duindynamiek. Mogelijk omdat duinen en kerven door het verse strandzand sneller dichtgroeien met helmgras.’

Positief effect op dynamiek

IJff pleit dan ook voor vooroeversuppleties, wat in de praktijk de voorkeur van Rijkswaterstaat heeft. Indirect pakken suppleties soms zelfs positief uit voor het dynamisch duinbeheer. ‘Suppleties beperken de veiligheidsrisico’s bij het graven van kerven en het laten verstuiven van duinen. Omdat de veiligheid niet meer in het geding is, ontstaat er voor duinbeheerders meer ruimte om maatregelen te nemen.’  Met de toename van suppleties sinds de jaren negentig stijgt ook het volume van de duinen. ‘Dit komt omdat een deel van het gesuppleerde zand naar achter stuift.’

Betere afstemming

Naar aanleiding van de onderzoeken raadt IJff aan om bij het plannen van zandsuppleties standaard het effect op dynamisch duinbeheer mee te nemen. Ze pleit voor samenwerking en afstemming. ‘Zorg dat Rijkswaterstaat en duinbeheerders regelmatig overleggen.’ Albert Oost van Staatsbosbeheer, een van de convenantpartners van Natuurlijk Veilig, is hiervan een warm voorstander. ‘Als we natuurbeheer en suppleties goed op elkaar afstemmen, dan versterken we elkaar. Breng bijvoorbeeld geen zand aan direct bij kerven, waardoor ze dicht stuiven. Bij het natuurgebied de Slufter op Texel houdt Rijkswaterstaat hier al rekening mee.’

Meer stuivend zand

Samenwerken opent nieuwe deuren en perspectieven. Duinbeheerders staan volgens Oost te springen om stuivend zand. ‘Meer stuivend zand in de duinen vergroot in het duingebied de biodiversiteit, de waterveiligheid, het meegroeien met de stijgende zeespiegel en het opvangen van zoet regenwater. In drogere perioden hebben we dat zoete water hard nodig. Stuivend zand creëert ook extra ruimte voor natuur en recreatie.’ De behoefte aan stuivend zand in de duinen vraagt op termijn om zand uit de zandsuppleties, voorziet Oost.

Krachtig instrument

Afstemmen kan ook betekenen: even geen suppletie. ‘Het uitstellen van een suppletie kan lokaal leiden tot afslag van de kust en daarmee tot meer duindynamiek. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij de Kop van Schouwen, een Zeeuws Natura 2000-gebied.’ Oost is enthousiast over het programma Natuurlijk Veilig, volgens hem het toonbeeld van een geslaagde samenwerking. ‘Duinbeheerders en Rijkswaterstaat werkten vaak langs elkaar heen. Letterlijk, omdat hun beheergebieden parallel aan de kust lopen. Natuurlijk Veilig brengt ze bij elkaar. Samen richten ze hun blik nu vaker dwars op de kust over de beheergebieden heen. Het is belangrijk om elkaar in de ogen te kijken, zorgen te delen en in dit geval: zorgen weg te nemen. Het programma laat zien dat zandsuppleties voor het realiseren van dynamische duinen een krachtig instrument zijn.’

Videobijdragen