Herbruikbare grondstoffen zijn de basis voor circulair werken. Om dit een stap verder te brengen, startte InnovA58 met een living lab voor een grondstoffenbank bij de wegverbreding van de A58. De opgedane kennis wordt elders en binnen het huidige project van InnovA58 verder ontwikkeld, vertelt Simone Houtman. Als projectleider maatschappelijk verantwoord inkopen was zij betrokken bij de start. Hoe werkt het?
Depots voor materialen
Al vroeg in de planfase van de wegverbreding InnovA58 was er belangstelling voor depots langs de A58 voor herbruikbare materialen. "Ons doel was om daar vrijgekomen grond tijdelijk te stallen voor onze wegverbreding. Het was vrij uniek om buiten de grenzen van onze eigen planstudie bij andere overheidspartijen te kijken naar mogelijke depots." De zoektocht bij gebiedspartners stuitte bij de gemeente Tilburg op een kleinschalige grondstoffenbank. Vrijkomende materialen uit projecten in de gemeente werden hier onderling uitgewisseld. Simone: "Dagelijks hield de gemeente bij welke grond en andere waardevolle materialen er in en uit gingen. Projecten werden aan elkaar gekoppeld. Simpel, maar heel effectief en innovatief."
Tip van Simone Houtman:
"Zorg vanaf de start voor een innovatiebudget per project, dat alleen voor innovatie mag worden gebruikt. Hierdoor konden wij experimenteren binnen InnovA58. Want soms moeten dingen klein beginnen."
Tijdelijke opslagplaatsen
Voor grondstoffendepots binnen planstudieprojecten waren aanvankelijk de wettelijke regels belemmerend. "Binnen het plangebied zochten we naar tijdelijke opslagplaatsen, met de grondstoffenbank van Tilburg als voorbeeld, want de afspraak was dat je alleen grond claimt in het belang van de bouw van de weg zelf. En grondstoffen moesten uiteindelijk wel in het wegenproject worden toegepast," legt Simone uit. Toch werd het juridisch mogelijk om voor tijdelijke opslagplaatsen (TOP’s) buiten het planstudiegebied depots in te richten. Het plan voor grondstoffendepots voor InnovA58 werd vervolgens uitgewerkt, maar ging niet door. Door de voorlopige VIA15-uitspraak over stikstof ligt de wegverbreding stil.
Buyergroup grondstromen
De opgedane kennis bij InnovA58 over de opslag van tijdelijke materialen bleek ondertussen wel waardevol. "Het inspireerde ons als Rijkswaterstaat om dit samen met andere overheden verder uit te rollen," vertelt Simone. Inmiddels werken het Ministerie van IenW, Rijkswaterstaat, provincies en waterschappen samen in de 'buyer group grondstromen' om kennis en ervaringen te delen. "We doen op meerdere plaatsen onderzoek naar hoogwaardig regionaal hergebruik van grond," vertelt Simone. Een voorbeeld daarvan is het programma 'Grip op Grond' van de Provincie Friesland, waarin herbruikbare grond uit grote projecten wordt geparkeerd. "Iets dergelijks zien we ook in Noord-Brabant, waar nu al drie terreinen zijn voor het uitwisselen van grond en bakstenen."
De handen ineenslaan
Volgens Simone hebben het Ministerie van IenW en Rijkswaterstaat samen een belangrijke rol in het ontwikkelen van dit gedachtegoed rondom herbruikbare materialen. "De impact kan heel groot worden als Rijkswaterstaat de handen ineenslaat met waterschappen, provincies, gemeentes en de rijksoverheid. Tegelijkertijd betekent het voor ons als Rijkswaterstaat dat we soms tegen onze eigen regels aanlopen. Juridisch is het nog een puzzel, maar de wil is er."
Ruimte voor samenwerkingen
Simone is trots op de samenwerkingen die tussen de verschillende overheden ontstaan. "Het is erg prettig dat je onderling grond of andere materialen kunt uitwisselen tussen de verschillende overheden, vooral als je die zo dicht mogelijk bij de locatie vindt waar je werkt of waar je het kunt gebruiken. Dat geeft ruimte aan samenwerkingen. Mijn ervaring is dat als twee partijen hun grondstoffen een nieuwe bestemming in de buurt willen geven, het altijd lukt. Het zijn dan de mensen die het verschil maken."
Voordelen bewijzen het succes
Circulair werken is volgens Simone vaak nog pionieren, maar de voordelen bewijzen het succes. "Het besef is er dat we materialen uit de GWW-sector niet weg willen gooien. Wanneer je grondstoffen nodig hebt, ga je eerst kijken welke restmaterialen er uit eerdere projecten gebruikt kunnen worden. Als dat niet lukt, dán pas ga je kijken naar nieuwe grondstoffen." Meer informatie over circulaire economie kun je vinden op de website van de gemeente Lelystad.
