Voorbereid op de Omgevingswet. Water en bodem sturend in de uitvoering. Iedere schop in de grond klimaatbestendig.

Belangrijkste 3 speerpunten

We ondersteunen het project ‘Herijking bodemregelgeving’ dat in 2023 is opgestart en zich gedurende drie jaar gaat buigen over verbeteringen en (fundamentele) herzieningen in het bodem-, grondstromen- en bouwstoffenbeleid. Het Actieplan Diepe Plassen en Actieplan PFAS met bijbehorende acties zetten we door, onder andere in samenwerking met VNO-NCW. De ‘nieuwe’ bestuurlijke afspraken Bodem en Ondergrond 2023-2030 tussen het Ministerie IenW en de koepels VNG, IPO en UvW draait volop door. De secretariële ondersteuning en acties die hieruit volgen blijven we ondersteunen. Daarnaast zullen we veel vragen gaan beantwoorden, voorlichting geven en beleidsondersteuning verlenen aan de Ministeries van IenW en BZK voor de bodemregels in de Omgevingswet die per 1 januari 2024 in werking zijn getreden.

We voltooien in januari 2024 de integratie van onze website in het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO) www.iplo.nl. We houden de website www.bodemplus.nl daarna nog tot 1 april 2024 in de lucht. Hierna blijft de informatie op deze website beschikbaar als archiefsite. In 2022 integreerde onze bodemhelpdesk al volledig in dit Informatiepunt Leefomgeving.

Het Kenniscentrum Ontplofbare Oorlogsresten (KOO) levert in 2024 een Wegwijzer Ontplofbare Oorlogsresten op en resultaten vanuit het onderzoeksprogramma dat in 2022 is opgestart komen beschikbaar. Met het Ministerie van BZK en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) willen we afspraken maken over toekomstige continuering en meerjarige financiering van dit kenniscentrum.

Veel dynamiek en werk te verzetten dus, terwijl de omvang van de afdeling Rijkswaterstaat Bodem en Ondergrond nagenoeg gelijk blijft. Dit vraagt continu om keuzes en prioriteiten om de beschikbare capaciteit zo effectief mogelijk in te zetten. In 2024 zetten we vooral beschikbare capaciteit in om bovengenoemde nieuwe bodemprogramma’s en –projecten te laten starten. En om het Implementatieprogramma versterking bodemstelsel succesvol af te ronden.  

Onze capaciteit voor kennisoverdracht blijven we integraal aanbieden via het Informatiepunt Leefomgeving in nauwe samenwerking met decentrale overheden via decentrale werkstructuren van onder andere de Gemeentelijke Werkgroep Bodem (WEB) en Regionale Implementatiecoaches Omgevingswet (RIO’s). Volop werk in uitvoering dus!

Onze speerpunten in 2024

1 Water en bodem sturend

Binnen het NOVI-programma Bodem, Ondergrond en Grondwater werken we mee aan de beleidsontwikkeling om het water- en bodemsysteem meer sturend te laten zijn in ruimtelijke ontwikkelingen. Dit zoals opgenomen in de beleidsbrief ‘Water en Bodem Sturend’ van het kabinet uit november 2022. Aangezien het programma een breed scala aan thema’s kent, vindt ondersteuning plaats op overkoepelde opdrachten voor Water en Bodem Sturend en het programma Bodem, Ondergrond en Grondwater. Via themagerichte ondersteuning (zoals voor grondwater) maken we cross-overs met andere relevante programma’s waar we ondersteuning leveren, zoals aan het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie.

2 Herijking bodemregelgeving

Het Ministerie van IenW is het project Herijking bodemregelgeving gestart. Ondersteuning van dit project heeft onze prioriteit. Doel van dit project is om te komen tot een solide toekomstbestendige bodemregelgeving, waarin bodem en (grond)water beschermd zijn, maar waar tevens een goede balans tussen beschermen en benutten bereikt wordt. De keuzes die nu gemaakt worden ten aanzien van de beleidsuitgangspunten van het stelsel, zijn bepalend voor de komende jaren. Het project kent een doorlooptijd van 4 jaar tot en met 2026.

3 Iedere schop in de grond klimaatbestendig:

In 2024 blijven we het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie ondersteunen en maken we als onderdeel van andere programma’s zoals voor Water Bodem Sturend en Bodem, Ondergrond en Grondwater noodzakelijke verbindingen voor doorwerking in de fysieke leefomgeving. Zoals met de uitvoering van de Impulsregeling Klimaatadaptatie en de Impulsregeling Agrarisch Waterbeheer, waarmee respectievelijk 600 en 21 miljoen Euro beschikbaar is gesteld voor de uitvoeringspraktijk. 

Gericht op onze eigen Rijkswaterstaat organisatie dragen we bij aan de uitwerking van ons Rijkswaterstaat Focuspunt klimaatadaptatie,  om de eigen netwerken klimaatbestendig(er) te maken en hierbij uitwerking te geven aan “Water en Bodem sturend” als het nieuwe normaal. Overzee zijn we actief met ondersteuning aan de Klimaatagenda van Caribisch Nederland.

Samen werken, samen sterker

Drie flinke speerpunten, naast legio andere reguliere taken, die onze ervaren en professionele adviseurs in 2024 met vertrouwen aanpakken. Dat doen we in nauwe samenwerking met onze opdrachtgevers en de kennisinstituten. We werken onder andere intensief samen met Deltares, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Inspectie Leefomgeving & Transport (ILenT), het KNMI, het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO), de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB), de Explosieven Opruiming Dienst (EOD) en onze partners in het Expertisenetwerk Bodem en Ondergrond. En last but not least de interne samenwerking met (regionale) diensten en directies binnen Rijkswaterstaat zelf.

Rijkswaterstaat afdeling bodem en ondergrond in cijfers

Bovenstaand schema visualiseert de belangrijkste werkpakketten waar afdeling Bodem en Ondergrond in 2024 aan werkt. Een deel van onze capaciteit (en kennis) zetten we in op andere programma’s en voor Rijkswaterstaat-opgaven via andere afdelingen van Rijkswaterstaat. In 2024 is dat ongeveer 8 fte (23%). We dragen o.a. bij aan de programma’s Deltaprogramma spoor Ruimtelijke Adaptatie en aan het landelijke Informatiepunt Leefomgeving.

Het werk wordt uitgevoerd met eigen ambtenaren van Rijkswaterstaat. Momenteel worden tevens 1 trainee en 1 stagiaire ingezet. Extra capaciteit (als flexibele schil) kopen we in via ons raamcontract voor ingenieursdiensten met commerciële adviesbureaus. Dit raamcontract is in 2022 opnieuw aanbesteed en gegund voor maximaal vier jaar. De samenwerkingsovereenkomst met SIKB is in 2022 eveneens verlengd met vier jaar.

Belangrijkste 3 speerpunten

We voltooien in 2023 de integratie van onze website in het Informatiepunt Leefomgeving, maar houden de website www.bodemplus.nl daarna in de lucht als archiefsite. In 2022 is onze bodemhelpdesk al volledig geïntegreerd in het Informatiepunt. Het Kenniscentrum Ontplofbare Oorlogsresten (KOO) is ingericht en focust zich dit jaar op het opstellen van een Wegwijzer Ontplofbare Oorlogsresten, een onderzoeksprogramma en het vergroten van haar naamsbekendheid.

Veel dynamiek en werk te verzetten dus, terwijl de omvang van de afdeling Rijkswaterstaat Bodem en Ondergrond nagenoeg gelijk blijft. Dit vraagt continu om keuzes en prioriteiten om de beschikbare capaciteit zo effectief mogelijk in te zetten. Onze bijdrage aan de Basisregistratie Ondergrond (BRO) bouwen we in 2023 af. Daar komt het accent te liggen op de verkenning van opname van bodemkwaliteitsgegevens in de BRO via Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB) in opdracht van Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). We zetten in 2023 vooral extra capaciteit in om bovengenoemde nieuwe programma’s te laten starten. Voor onze inzet door voorlichting en beleidsondersteuning van de nieuwe bodemregels en –instrumenten in de Omgevingswet blijven we afhankelijk van de definitieve invoeringsdatum van deze wet.

Onze capaciteit voor kennisoverdracht blijven we integraal aanbieden via het Informatiepunt Leefomgeving en nauw in samenwerking met decentrale overheden via decentrale werkstructuren van o.a. de Gemeentelijke Werkgroep Bodem (WEB) en Regionale Implementatiecoaches Omgevingswet (RIO’s). Volop werk in uitvoering dus!

Onze speerpunten in 2023

1. Water en bodem sturend

Via het programma Bodem en Ondergrond gaan we meewerken aan de beleidsontwikkeling om het water- en bodemsysteem meer sturend te laten worden in ruimtelijke ontwikkelingen. Ook via onze ondersteuning in de Adviestafel Grondwater en de BOA-opdracht Water en Bodem Sturend leveren we deze inbreng.

2. Versterken bodemstelsel van kwaliteitsborging

We werken in 2023 volop door aan het pakket aan verbetermaatregelen om het bodemstelsel van bodemkwaliteitsborging te versterken en te verbeteren. Onder aansturing van het Ministerie van IenW, ondersteunen we het Implementatieprogramma Versterking Bodemstelsel met organisatorische capaciteit en inhoudelijke kennis.

Ook het Handelingskader PFAS voor grond en baggerspecie en een breder handelingskader voor zeer zorgwekkende stoffen moeten nog wettelijk worden verankerd. In 2023 wordt een Handreiking/Circulaire zorgplicht Wbb in relatie tot PFAS-saneringen opgesteld. We werken mee aan het Actieplan diepe plassen dat begin 2023 start.

3. Iedere schop in de grond klimaatbestendig:

In 2023 blijven we uitvoering geven aan de Impulsregeling Klimaatadaptatie, waarmee totaal 600 miljoen Euro naar de uitvoering in gebiedregio’s gaat. Daarnaast dragen we bij in het ontwikkelen en uitvoeren van een Impulsregeling Deltaprogramma Agrarisch Waterbeheer.

Gericht op onze eigen Rijkswaterstaat organisatie gaan we bijdragen aan de uitwerking van ons Focuspunt klimaatadaptatie RWS, dat doelen en kaders voor Rijkswaterstaat gaat formuleren voor het hoofdvaar- en hoofdwegennet.

Samen werken, samen sterker

Drie flinke opgaven, naast legio andere reguliere taken, die onze ervaren en professionele adviseurs in 2023 met vertrouwen aanpakken. Dat doen we in nauwe samenwerking met onze opdrachtgevers, klanten en de kennisinstituten. We werken onder andere intensief samen met Deltares, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Inspectie Leefomgeving & Transport (ILenT), het KNMI, het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), TNO, de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB), de Explosieven Opruiming Dienst (EOD) en onze partners in het Expertisenetwerk Bodem en Ondergrond. En last but not least de interne samenwerking met diensten en directies binnen Rijkswaterstaat zelf.

Bovenstaand schema visualiseert de belangrijkste werkpakketten waar afdeling Bodem en Ondergrond in 2023 aan werkt. Een deel van onze capaciteit (en kennis) zetten we in op andere programma’s en voor Rijkswaterstaat-opgaven via andere RWS-afdelingen. In 2023 is dat ongeveer 6 fte (circa 16%). We dragen bij aan de programma’s Deltaprogramma spoor Ruimtelijke Adaptatie en integreerden onze bodemhelpdesk en website inmiddels in het Informatiepunt Leefomgeving.

De gezamenlijke Bodem+ opdracht blijft in 2023 ongeveer op het niveau van afgelopen jaar en bestaat uit 22,3 fte.

Onderstaande figuur visualiseert het verloop van deze opdracht vanaf 2005:

Het werk wordt uitgevoerd met eigen ambtenaren van Rijkswaterstaat. Extra capaciteit (als flexibele schil) kopen we in via ons raamcontract voor ingenieursdiensten met commerciële adviesbureaus. Dit raamcontract is in 2022 opnieuw aanbesteed en gegund voor maximaal vier jaar. De samenwerkingsovereenkomst met en contractering naar SIKB is in 2022 eveneens verlengd met vier jaar.