De kunst van precisie: het uitvaren van een sluisdeur van 1000 ton

Rudi Adam, nautisch adviseur bij Rijkswaterstaat, vertelt: “De middendeur van de Westsluis gebruiken we niet dagelijks. Omdat er veel zand, klein en grind neerdwarrelt in de sluis, moeten we de deur wel in beweging houden. Daarom testen we de deur drie keer per dag, tijdens iedere dienst één keer. Op 7 december kwam de deur tijdens zo’n test plotseling muurvast te zitten, terwijl hij tien meter in de sluiskolk stak. Daardoor konden we de sluis per direct niet meer gebruiken. Waarom de deur vastzat, wisten we niet. Wat we wel wisten: de deur moet daar weg.”

Losmaken

Leonie Haverkamp, adviseur omgeving, vertelt: “De gevolgen voor de bedrijven in de Kanaalzone, het industriegebied langs het Kanaal Gent-Terneuzen, zijn enorm als de Westsluis niet beschikbaar is. Daarom probeerden we heel snel de deur weer los te krijgen. Eerst gebruikten we hogedrukspuiten om de rails waarover de deur rijdt, schoon te maken, maar dat mocht niet baten. Een zwaardere methode dan maar: een sleepboot probeerde met z’n schroef eventueel zand, klei of grind op de bodem en de rails te verwijderen. Maar ook daarmee kwam de sluisdeur niet in beweging. Dus moesten we op zoek naar een andere manier. We hebben toen met een zware sleepboot van Multraship met 75 ton bollard pull, enorme kracht, tegen de sluisdeur geduwd. Intussen trokken twee wielkranen aan de andere kant de deur naar zich toe. Het resultaat? Geen centimeter beweging.”

Varen

Rudi: “Uiteindelijk besloten we dat we de deur uit de kas en uit de sluis moesten varen. Onder de deur zitten twee onderrolwagens. Die rijden over een soort treinrails op de bodem van de sluis. Duikers maakten die onderrolwagens los van de deur. In de sluisdeur zitten compartimenten met lucht. Met de juiste luchtdruk zorg je ervoor dat de deur gaat drijven. Sinds de oplevering van de sluis in 1968 is de deur nog nooit uit de sluis gevaren. De sluis is zo gebouwd, dat je de deur precies uit de deurkas kunt varen. De bocht die je moet maken is wel echt centimeterwerk en dat met een deur van ongeveer 1000 ton!"

Teamprestatie

Leonie Haverkamp was als adviseur omgeving betrokken bij de werkzaamheden. “Het uitvaren van een sluisdeur is een gigantische klus. Normaal plannen we zoiets ruim van tevoren. Nu moest het plotseling heel snel. Er waren verschillende aannemers betrokken. Iedereen wist wat hij moest doen. Ondanks de hoge druk, ging het er indrukwekkend kalm aan toe. Dat is een compliment aan iedereen die meewerkte: samen de schouders eronder en gaan. Toen de deur succesvol uitgevaren was, heerste er echt een gevoel van trots bij iedereen.”

Schoonmaken

Rudi: “De deur maakten we vervolgens buiten de sluis goed vast aan twee wachtpalen. Intussen werd de deurkas schoongemaakt. We reinigden de rails, de kas en de sponningen voor de droogzetschotten. Ook takelden we de onderrolwagens uit het water, zodat we ze later grondig kunnen inspecteren. We konden de deur echter niet permanent aan de wachtpalen laten zitten. Er zijn al zo weinig wachtplaatsen in Terneuzen. We besloten om de deur na de kerst weer terug de kas in te varen. Met dezelfde militaire precisie als bij het uitvaren, voeren we de deur weer terug in de kas. Opnieuw een huzarenstukje.”

Communicatie

Rudi: “De sluis was door de vastgelopen deur een aantal dagen gestremd: terwijl hij vast zat, tijdens het uitvaren en ook weer tijdens het invaren. Voor de bedrijven in de Kanaalzone is dat erg vervelend. Zij willen graag verzekerd worden dat we er alles aan doen om de hinder zo veel mogelijk te beperken. We hebben hen daarom goed op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen. Zo hebben we bijvoorbeeld op de dagen van het in- en uitvaren van de sluisdeur, meerdere keren een update gegeven van de situatie op de sluis aan bijvoorbeeld scheepsagenten, loodsen en de binnenvaart. Daar kregen we veel complimenten over, het werd echt gewaardeerd!”