Bruggen Schelde-Rijnkanaal: een terug- en vooruitblik

Om een goed beeld te krijgen van de geschiedenis van de bruggen, gaan we eerst even terug in de tijd. Het Schelde-Rijnkanaal is er immers niet altijd geweest. Arjen: “Al in 1920 vroeg de Belgische regering om een betere verbinding tussen Antwerpen en de Rijn. Schepen vanuit Antwerpen voeren toen via het Kanaal door Zuid-Beveland, de Oosterschelde en het Volkerak-Zoommeer om de Rijn te bereiken. Een grote omweg. Toen in 1963 besloten werd het Schelde-Rijnkanaal aan te leggen, ontstonden ook de plannen voor brugverbindingen over het kanaal. Uiteindelijk kwamen er maar liefst vier bruggen. Van noord naar zuid zijn dat: de Slaakbrug, Vossemeersebrug, Tholensebrug en de Bathse brug. Ze werden opengesteld tussen 1973 en 1975.”

Extra verkeer én zwaarder

Het verkeer in 1974 zag er anders uit dan nu. Arjen legt uit: “Er was toen minder verkeer, dat ook nog eens minder zwaar was. Een populaire personenauto in die tijd was de DAF 46. Deze auto woog ‘slechts’ 770 kilo. Vergelijk je dit met een Renault Clio uit 2020, dan weegt die een goede 300 kilo extra. En met de toename van elektrische voertuigen neemt het gemiddelde gewicht van autoverkeer alleen maar verder toe. Ook landbouwvoertuigen, bussen en vrachtwagens wogen zo’n vijftig jaar geleden een stuk minder. Dit betekent dat de bruggen steeds zwaardere krachten te verwerken kregen. In 2022 reden er daarnaast acht keer zoveel voertuigen over de Vossemeersebrug dan in 1974.”

Boogbruggen

Arjen: “De bruggen bestaan uit een hoofdoverspanning en zogenaamde ‘aanbruggen’. Over de hoofdoverspanning van de brug zit de boog zelf. Dit is het gedeelte waaronder de scheepvaart vaart. De bogen hebben verticale hangstangen die het gewicht van het wegdek afgeleiden naar de stalen boog. Ook het gewicht van het verkeer wordt via deze hangers opgevangen door de boog boven de brug. Naast de hoofdoverspanning hebben de bruggen aanbruggen. Dit zijn de gedeelten van de brug die tussen de boogbrug en het land liggen.”

Tekst gaat verder onder de foto

Inspecties

De bruggen zijn door de jaren heen intensief belast, en ze zijn niet gebouwd voor het steeds zwaardere verkeer. Dit vergroot de kans op storingen. Arjen vertelt hoe Rijkswaterstaat hiermee omgaat: “Omdat we wisten dat een aantal onderdelen van de bruggen het einde van hun levensduur bereiken, hebben we in 2020 en 2021 een extra grondige inspectie uitgevoerd. Zo hebben we röntgenstraling gebruikt om het wegdek van de bruggen te inspecteren. Hierdoor hebben we een heel gedetailleerd beeld van de technische staat van de bruggen.”

Veiligheid voorop

Rijkswaterstaat moet veel groot onderhoud uitvoeren de komende jaren. Net als de bruggen zijn ook veel andere bouwwerken gebouwd in de jaren ’50, ’60 en ’70 van de vorige eeuw. Om de bestaande infrastructuur in stand te houden, moet Rijkswaterstaat fors investeren. Arjen: “We zien uit de inspecties dat de bruggen toe zijn aan groot onderhoud. Vanwege de grote onderhoudsopgave waar Rijkswaterstaat voor staat, is het groot onderhoud van de bruggen vooralsnog uitgesteld. Het is daarom nu extra belangrijk dat we de bruggen goed in de gaten houden tot ze aan de beurt zijn voor groot onderhoud. We gaan dus veel vaker inspecties uitvoeren. De veiligheid van de bruggen staat immers voorop!”

Meer maatregelen van kracht

Naast de extra inspecties voert Rijkswaterstaat nog meer maatregelen in. Bijvoorbeeld op de Tholensebrug. Daar plaatsten ze stalen ‘barriers’, omdat de staat van de vangrails niet langer voldoet aan de eisen. Ook bij de Vossemeersebrug greep Rijkswaterstaat al in. Verkeer van 35 ton of zwaarder mag de brug sinds 5 oktober vorig jaar niet meer passeren, maar moet via de Slaakbrug. Daarnaast is gebleken dat onderhoud nodig is aan de hangstangen van de Vossemeersebrug. Arjen legt uit wat er moet gebeuren: “Op de plekken waar de hangstangen aan de boog bevestigd zijn, hebben we roest aangetroffen. Die plekken moeten we ontroesten en weer een nieuwe verflaag geven. Dat doen we in maart en april van 2023.”

Blik in de toekomst

Wat er de komende jaren gaat gebeuren? Arjen vertelt: “Tot aan het grote onderhoud voeren we al wel onderhoud uit wat echt niet kan wachten. Zo verwachten we eind 2024 of begin 2025 acht opleggingen en twee voegovergangen van de Slaakbrug te vervangen. Opleggingen zijn de steunpunten waarop de brugconstructie rust. Deze steunpunten tonen vormen van slijtage en hebben daarom onderhoud nodig. Een voegovergang is het onderdeel van de brug dat zorgt voor de aansluiting tussen het brugdek en het wegdek voor en na de brug. Deze overgang vangt de beweging van het wegdek op, net als de rek en krimp van temperatuurverschillen. In 2024 vervangen we ook de elektrische installaties van de Tholensebrug. Het gaat vooral om de openbare en nautische verlichting die einde levensduur zijn. Als er werkzaamheden gepland zijn, informeren we de omgeving daar ruim op tijd over. En we blijven de staat van de bruggen natuurlijk goed inspecteren. Zo houden we de bruggen veilig, en zoveel mogelijk beschikbaar.”

In het artikel voortgang en mijlpalen vertelt Olivier Elseman meer over de werkzaamheden aan de Vossemeersebrug.