Van onderbuikgevoel naar assetmanagement

Rijkswaterstaat wil in 2030 volledig klimaatneutraal en circulair werken. Dit betekent dat duurzaamheid een steeds belangrijker onderdeel is van de contracten die Rijkswaterstaat sluit met marktpartijen. Prangende vraag daarbij is hoe je de stap zet van incidentele maatregelen naar maatregelen die klimaatneutraal en circulair werken in 2030 echt dichterbij brengen. Bij het prestatiecontract droog A-wegen in de Rijkswaterstaatregio Zee & Delta – dat draait om het onderhoud van de wegen in deze regio – zijn Rijkswaterstaat en aannemer Vermeulen Groep bezig met het antwoord op deze vraag.

Beide partijen

Sebastiaan Joosten, projectleider duurzaamheid en innovatie bij Vermeulen Groep, vertelt dat de aannemer bij het ingaan van het contract meteen stappen wilde zetten op duurzaamheidsgebied. ‘Duurzaamheid was een belangrijk gunningscriterium bij de aanbesteding, en wij hadden ons hier goed op onderscheiden. Daarom hebben we bij de start van de samenwerking – en ook daarna – diverse ideeën en suggesties voor verduurzaming aangereikt.  Maar deze ketsten regelmatig af. Dit lag bij beide partijen: aan de ene kant omdat Rijkswaterstaat geen duidelijk kader voor het verduurzamingsvraagstuk kon stellen en aan de andere kant omdat wij de losse voorstellen niet goed genoeg met areaalinformatie konden onderbouwen.’ Elwin Wagelmans, contractadviseur bij Rijkswaterstaat voor het prestatiecontract Droog A-wegen Zee & Delta, beaamt dit: ‘Ook voor ons was dit jammer. Hoewel we in dit contract qua duurzaamheid zeker al stappen hebben gezet, hebben we onze hoge ambities nog niet kunnen waarmaken.’

Routekaart met assets

Rijkswaterstaat en Vermeulen Groep besloten daarom dat het anders moest. ‘Natuurlijk kun je duurzaamheid ad hoc benaderen en het toepassen als het zo uitkomt’, stelt Wagelmans. ‘En zo gaat het in de praktijk natuurlijk best vaak. Maar eigenlijk wil je het inbedden in het grotere geheel. Dat betekent dat je een zorgvuldige afweging wilt kunnen maken over het nut en de timing van maatregelen. Dan werk je samen ook toe naar klimaatneutraal en circulair werken.’ Joosten vult aan dat dit op basis van de beschikbare data in de regio Zee & Delta nog niet mogelijk was. ‘Daarom werken we nu samen met Rijkswaterstaat aan een duurzaamheidshandboek. Dat is een routekaart waarin we alle assets in de regio inventariseren: waar zitten we nu qua duurzaamheid, wat willen we in de toekomst, hoe komen we daar en wat voor gevolgen hebben duurzaamheidsmaatregelen dan voor de CO₂- en fijnstofuitstoot? Daarbij nemen we ook levensduurverlengende maatregelen en de gevolgen van recycling mee.’

Structureel karakter

Wagelmans vertelt dat het bijzondere van het handboek is dat het niet stopt als het huidige contract met Vermeulen Groep over 1,5 jaar afloopt. ‘We hebben er samen voor gekozen om in kaart te brengen hoe we het wegenonderhoud in de regio Zee & Delta tot 2030 kunnen verduurzamen. Dus ook voor een volgende contractperiode met een eventuele nieuwe aannemer. Ik hoop daarnaast dat het niet bij Zee & Delta blijft en dat ons idee navolging krijgt bij andere onderhoudscontracten van Rijkswaterstaat. Zo zorgen we ervoor dat duurzaamheid ook daarin een structureler karakter krijgt en het onderhoud in 2030 echt klimaatneutraal en circulair is.’

Bebording van bamboe

Joosten hoopt dat Vermeulen Groep de komende periode met het handboek in de hand nog een aantal mooie duurzaamheidsmaatregelen kan uitvoeren. ‘Het handboek gaat ons helpen om meer gefundeerde keuzes te maken. Hierdoor kan Rijkswaterstaat ook sneller en structureler budget voor duurzaamheid vrijmaken. Daarmee gaan we van onderbuikgevoel naar assetmanagement. En ik hoop natuurlijk dat we er in de aanbesteding voor het nieuwe contract ons voordeel mee kunnen doen – daar ga ik natuurlijk niet over liegen.’ Overigens benadrukken Wagelmans en Joosten dat er binnen het contract wel degelijk al een aantal duurzaamheidsmaatregelen is genomen. ‘Dankzij het zogenoemde impuls-/KCI-budget heeft Vermeulen Groep biobased hectometerpaaltjes en bebording van bamboe – in plaats van aluminium – kunnen plaatsen’, vertelt Wagelmans. ‘Ook zijn banken en tafels op verzorgingsplaatsen vervangen door banken en tafels van gerecycled beton en kunststof.’

Elkaar gevonden

Over de onderlinge samenwerking zijn Wagelmans en Joosten tevreden. ‘Ook al heeft het contract ons qua duurzaamheid allebei nog niet opgeleverd wat we verwachtten, we hebben elkaar zeker gevonden in onze passie voor het onderwerp’, geeft Wagelmans aan. ‘We zijn altijd met elkaar in gesprek gebleven, ook als het even wat minder ging. Dat hebben we ook ingeregeld met een driemaandelijks duurzaamheidsoverleg. Daarin wisselen we open en eerlijk met elkaar van gedachten. Als Rijkswaterstaat hechten we bijvoorbeeld veel waarde aan elektrificering van bouwmaterieel. Van Sebastiaan hoor ik dan welke haken en ogen er voor Vermeulen Groep aan zo’n wens zitten. Daar voeren we goede gesprekken over.’ Joosten vult aan: ‘Wij gebruiken deze gesprekken ook om aan te geven welke innovaties we in andere projecten toepassen. Harsfalt bijvoorbeeld, biobased asfalt waar geen bitumen meer inzit. Dit wordt nu in een proefvak getest. Dat zijn mooie dingen, waarvan ik hoop dat we ze in de toekomst ook in ons werk voor Rijkswaterstaat kunnen toepassen. Zo dragen we écht een steentje bij aan circulair en klimaatneutraal werken in 2030.’