Een betere aansluiting op het assetmanagement en op de dagelijkse praktijk. Dit zijn twee van de beoogde verbeteringen die de nieuwe onderhoudscontracten van Rijkswaterstaat moeten gaan opleveren. De komende jaren worden de huidige prestatiecontracten stapsgewijs vervangen door overeenkomsten waarin een nauwere en langere samenwerking met marktpartijen centraal staat. ‘Heb je een contract richting de 10 jaar, dan word je vanzelf een betere huisvader voor je areaal.’

Huub de Lange, strategisch adviseur marktrelaties en onderhoud Rijkswaterstaat
Stephanie Schat, projectmanager Rijkswaterstaat

De huidige onderhoudscontracten van Rijkswaterstaat bestaan ruim 10 jaar. In die tijd is de organisatie anders tegenover zijn opdrachtnemers gaan staan. ‘Het adagium was toen “de markt, tenzij”, met de opdrachtnemer op afstand’, vertelt Huub de Lange, strategisch adviseur marktrelaties en onderhoud bij Rijkswaterstaat. ‘Samen met de markt, is de lijn die we nu volgen. Hiermee sluiten we aan op de doelstellingen van de transitieaanpak “Op weg naar een vitale infrasector”.’ Daarnaast hadden de huidige contracten een aantal nadelen. Ze waren omvangrijk – en daardoor complex – en gaven soms verkeerde prikkels. ‘Extra werk leverde bijvoorbeeld extra geld op’, licht De Lange toe. ‘En dat ging wel eens ten koste van het reguliere onderhoudswerk.’

Een grote wijziging

Stephanie Schat is sinds februari 2022 namens Rijkswaterstaat als projectmanager verantwoordelijk voor de implementatie van de nieuwe onderhoudscontracten, de zogeheten SIO-contracten. SIO staat voor ‘Strategische Inkoop Onderhoud’, en gaat feitelijk om het verbeteren van de inkoop van het onderhoud, in samenhang met de doelstellingen van het assetmanagement van Rijkswaterstaat. Dit zijn belangrijke wijzigingen en er staat dan ook veel op de rol, zo vertelt Schat: ‘Op dit moment staan we aan de vooravond van de publicatie van een eerste pré-BOC (basisonderhoudscontract) voor Zuid-Nederland Wegen. Rond de jaarwisseling volgt Oost-Nederland Wegen, daarna is Midden-Nederland Vaarwegen snel aan de beurt. Het is veel werk, maar ik denk dat iedereen er ontzettend veel plezier van gaat hebben.’

Langere looptijd

'Het is veel werk, maar ik denk dat iedereen er ontzettend veel plezier van gaat hebben’

Als eerste verandering binnen de SIO-contracten, zullen de nieuwe basisonderhoudscontracten gefaseerd de huidige prestatiecontracten vervangen. Deze BOC’s zijn minder omvangrijk, maar krijgen wel een langere looptijd: 7 tot 10 jaar in plaats van de huidige 3 tot 5 jaar met eventuele verlenging. Ze worden aangevuld met 2 typen raamovereenkomsten voor variabel onderhoud: één voor integrale onderhoudswerkzaamheden (complete projecten) en één voor specialistische onderhoudswerkzaamheden (monodisciplinair werk). De opzet van de nieuwe contracten is een uitvloeisel van een interne probleemanalyse, die 2 jaar geleden werd getoetst in de klankbordgroep Markt en Assetmanagement. Met deze klankbordgroep – waarin brancheorganisaties zijn vertegenwoordigd – trekt Rijkswaterstaat nu verder op om de nieuwe contracten te monitoren en waar nodig te verbeteren.

Bart Welvaarts, directeur De Jong Zuurmond

Eerlijker

De Jong Zuurmond uit Beesd werkt al zo’n 30 jaar als onderhoudsaannemer voor Rijkswaterstaat en is momenteel uitvoerder van de prestatiecontracten Oost-Nederland en West-Nederland-Noord. Directeur Bart Welvaarts: ‘De nieuwe richting die wordt ingeslagen, snappen we vanuit het perspectief van Rijkswaterstaat. Nu is bijvoorbeeld vaker wát in het contract staat leidend, terwijl het werk dat moet zijn. Maar voor ons is het wel jammer. Uitgaande van de oude contracten – Rijkswaterstaat is een van onze belangrijkste opdrachtgevers – hebben we veel geïnvesteerd in digitalisering, in machines én in de opleiding van mensen. In doen, en in denken. Daarvan verdwijnt een deel nu naar de raamovereenkomsten voor het variabele onderhoud, wat vaak precies dat denkwerk is wat voor onze mensen extra interessant is.’ Schat snapt wat Welvaarts bedoelt. ‘In de prestatiecontracten kreeg je dat variabele extra werk er vaak automatisch bij. Dat worden nu aparte contracten, wat het naar mijn mening eerlijker maakt. En je kunt er natuurlijk op inschrijven en meedingen.’ Dat gaat Welvaarts ook zeker doen. ‘Het is de nieuwe werkelijkheid, Rijkswaterstaat slaat deze weg in. Dus gaan we niet zeuren en bewegen we dezelfde kant op.’

Voor meer partijen werk

De markt zal eveneens profiteren van de nieuwe contracten, is de overtuiging van De Lange: ‘Door meer van het werk als variabel onderhoud onder te brengen in de separate contracten van de raamovereenkomsten, gunnen we nu meer partijen werk. Dat zien we als een positief gegeven, waarvan het mkb als geheel kan profiteren.’ Door de kleinere contracten zullen nu ook meer ondernemingen in staat zijn om in te schrijven op een aanbesteding. ‘Bovendien levert het ons meer flexibiliteit op’, voegt De Lange toe. ‘Onderhoud wanneer er een indicatie voor is, niet omdat het nu eenmaal in de planning staat.’

Datagedreven advisering

‘Onderhoud wanneer er een indicatie voor is, niet omdat het nu eenmaal in de planning staat’

Die kant wil Rijkswaterstaat sowieso op. Naast het standaard verzorgend onderhoud en de afhandeling van incidenten en calamiteiten moet er meer aandacht komen voor preventief handelen en duurzaamheid. Tijdig ingrijpen of aanpassen door bijvoorbeeld het veelvuldiger uitwisselen van digitale areaalgegevens, door kortcyclische inspecties en door datagedreven advisering van de marktpartijen op het gebied van assetmanagement. Hier ziet Welvaarts zeker kansen voor zijn onderneming: ‘Bij De Jong Zuurmond richten we ons al jaren op nieuwe technieken. Zoals met slimme apparatuur al rijdend inventariseren in plaats van een tijdrovende fysieke inspectie, waarna de gemeten informatie direct automatisch digitaal wordt verwerkt. Mee-voorspellen, inventariseren en plannen van het onderhoud past eveneens prima in ons straatje.’

Inzetten op assetmanagement

Volgens Schat past het bovendien prima in de toekomstige BOC’s. ‘Wanneer het niet alleen om standaard onderhoud gaat, maar je Rijkswaterstaat ook kunt voeden met je op rapportages en op metingen gebaseerde assetmanagementadviezen, beschouw ik dat eveneens als uitdagend werk.’ Mede omdat veel onderhoud in het algemeen vaker en eerder nodig is dan eerder voorspeld, is inzetten op assetmanagement door de opdrachtnemer belangrijk, weet Schat. ‘Door vaker de thermometer in een object of een stuk areaal te zetten, kun je veel beter monitoren of de ingeschatte renovatie- en vervangingsmomenten nog reëel zijn, of dat je met een kleine ingreep de tijd naar renovatie of vervanging kunt verlengen.’

Huisvader

De al genoemde klankbordgroep Markt en Assetmanagement zal tijdens het implementeren van de nieuwe contracten met elkaar blijven overleggen. Welvaarts is hier heel positief over. ‘Zo kunnen we gaandeweg dit proces samen blijven bekijken of er links of rechts nog iets valt bij te schaven. Wat dat betreft is er tussen de markt en Rijkswaterstaat een goede sfeer en veel vertrouwen.’ Over de lengte van de nieuwe BOC’s is hij ook tevreden. ‘Bij een kort contract van 3 of 5 is er geen prikkel om te zorgen dat iets 20 jaar meegaat. Heb je een contract richting de 10 jaar, dan word je vanzelf een betere huisvader voor je areaal. En het maakt grotere investeringen, zoals ledverlichting, eerder rendabel.’ Schat geeft een tweede voorbeeld. ‘Stel, een opdrachtnemer moet ergens gras maaien, en het weghalen ervan kost steeds veel moeite. Een langere looptijd maakt een investering, die structureel tijd en verkeersmaatregelen bespaart, sneller een optie. Denk aan de aanleg van een doorsteek: een dammetje, met een te openen hek, waardoor de vrachtwagen niet op de weg of vluchtstrook maar langs het onderliggend wegennet het gras weg kan takelen.'

Ook in dit magazine!