Betere verkeersinformatie door data uit auto’s

Informatie over de locatie en snelheid van voertuigen noemen we ook wel Floating Car Data (FCD). Deze gegevens worden verzameld via telefoon-apps en navigatiesystemen die worden gebruikt in auto’s. De Netwerkdienst Reis- en Routeinformatie van Rijkswaterstaat maakt sinds februari 2022 gebruik van deze data. Coördinator Pieter van der Veen: ‘Hiermee zijn we in staat om reizigers te voorzien van zo goed mogelijke verkeersinformatie. Dit doen we in samenwerking met serviceproviders, maar ook via de website RWSverkeersinfo.nl.’

Goed algoritme

Rijkswaterstaat krijgt de FCD van het Nationaal Dataportaal Wegverkeer (NDW). Deze organisatie koopt de data in bij een dataprovider. ‘Op verzoek van onze partners, waaronder Rijkswaterstaat, kopen wij al zo’n 6 jaar data in over de gereden snelheid per minuut over een bepaald wegvak’, vertelt Marlous Hovestad, senior verkeerskundig adviseur bij het NDW. ‘Met behulp van algoritmes maken we daar elke minuut reistijdinformatie van. Rijkswaterstaat wilde de mogelijkheid hebben om uit die data ook file-informatie af te leiden. Na een tijdje experimenteren hebben we hiervoor een goed algoritme gevonden.’

Vergaarbak van verschillende bronnen

Zowel in de eerste aanbesteding van 6 jaar geleden als bij de tweede aanbesteding in 2020, kwam Be-Mobile naar voren als de beste leverancier van FCD. Hovestad: ‘Be-Mobile is een Belgische serviceprovider voor verkeersinformatie. Ook zijn ze eigenaar van de Flitsmeister-app. Daarnaast heeft het bedrijf contracten met andere partijen die data aanleveren.’ Hovestad geeft aan dat FCD een vergaarbak is van verschillende bronnen, zoals in car-systemen, navigatiekastjes, fleet-managementsystemen voor bedrijfswagens, mobiele telefoons en apps. ‘De informatie die wij gebruiken, is een gemiddelde van alle auto’s die op een bepaald moment op een bepaald segment van de weg rijden. Die informatie is dus niet te herleiden naar een persoon.’

Nauwkeurig

Tot februari 2022 gebruikte Rijkswaterstaat voor file-informatie de detectielussen in de weg. ‘Die zijn minder nauwkeurig vanwege de afstand tussen de verschillende lussen’, legt Van der Veen uit. ‘Bovendien liggen die lussen lang niet overal. Slechts 50% van het wegennet wordt ermee gedekt. Met FCD hebben we nu zicht op het hele netwerk.’ Van der Veen vertelt dat de lussen in de weg wel belangrijk blijven, omdat je met FCD niet kunt tellen hoeveel auto’s ergens langsrijden. ‘Omdat niet elke auto een signaal afgeeft blijven we daarvoor afhankelijk van de lussen.’

Smart Mobility

Onder de noemer Smart Mobility onderzoekt Rijkswaterstaat de kansen en risico’s van automatisering en digitalisering van mobiliteit. ‘De informatie die wegbeheerders naar de automobilist sturen via navigatieapparatuur en bewegwijzering moet betrouwbaar zijn’, zegt Dick Ottevanger, programmamanager Smart Mobility bij Rijkswaterstaat. ‘FCD helpt ons dit werk slimmer te doen. Met behulp van algoritmes kunnen we aan de hand van die data duiden hoe de situatie op het wegennet is, waardoor we ook onze weginspecteurs beter kunnen aansturen. Bovendien komen onze filemeldingen daarmee meer overeen met wat anderen, zoals de ANWB, melden.’

Tijd om te moderniseren

Dat dit laatste jarenlang niet zo was, is een van de redenen geweest om over te stappen op FCD, vertelt Van der Veen: ‘Sinds begin jaren ‘80 werken we al met detectielussen. Omdat die geen landelijke dekking hebben, zijn we wat betreft informatie over files gaan achterlopen op de werkelijkheid. Toen in 2018 een enorme sneeuwstorm over het land ging, zagen we een groot verschil in het aantal file-kilometers dat wij meldden en het aantal dat de ANWB meldde. De minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) vond het toen echt tijd om te gaan moderniseren. Verschillen zullen er altijd blijven, want de ANWB rapporteert bijvoorbeeld ook over het onderliggende wegennet en ze hanteren een iets andere definitie van een file. Maar met behulp van FCD zullen de meldingen wel dichter bij elkaar komen.’

Data als beleidssturingsmiddel

Van der Veen geeft aan dat het gebruik van FCD ertoe kan leiden dat Rijkswaterstaat andere aantallen files gaat registreren. ‘Het lijkt erop dat we door FCD meer files signaleren. Helaas gooit corona daarbij wel roet in het eten. Omdat we de afgelopen 2 jaar veel thuiswerkten, kunnen we de cijfers van nu moeilijk vergelijken. Maar ik hoop daar in de loop van de zomer betere getallen over te kunnen geven.’ Voor Van der Veen is dat echter niet het belangrijkste. ‘Wij gebruiken de data vooral als beleidssturingsmiddel. Als uit de data blijkt dat ergens vaker file staat dan we voorheen dachten, kunnen we daarop acteren en die situatie verbeteren.’

Matrixborden

Maar er kan veel meer met FCD dan alleen files inventariseren, legt Ottevanger uit. ‘De reistijden die we aangeven op de digitale route-informatiepanelen boven de weg halen we inmiddels ook volledig uit FCD. Misschien kunnen we op termijn ook de matrixborden, die de gewenste snelheid bij het naderen van een file aangeven, daarop baseren. Dat wordt nog onderzocht. Het zou heel fijn zijn als we daardoor minder lussen in het wegdek hoeven te frezen. Dat is goedkoper en ook beter voor het asfalt.’

Risico’s vermijden

Er zit wel een risico aan het gebruik van deze data, erkent Ottevanger. ‘Je hebt altijd controle over de informatie die je zelf inwint, maar als je data inkoopt, ben je afhankelijk van anderen. Stel dat een leverancier failliet gaat, krijg je dan nog je informatie? Mede daarom werken wij pas sinds februari 2022 met FCD. Als overheidsorganisatie kunnen we geen risico’s nemen op dit punt. Vergelijk het met de praatpalen. Die hebben nog jaren langs de weg gestaan, terwijl de meeste mensen al een mobiele telefoon hadden. Wij wilden niet het risico lopen dat iemand met pech komt te staan en geen mogelijkheid heeft om hulp in te roepen. Datzelfde geldt voor FCD: dat zijn we pas gaan gebruiken nu er meerdere aanbieders zijn en we, in geval van nood, informatie bij een andere partij kunnen inkopen.’

Samenwerking Mercedes

Nóg een stap verder dan FCD gaat het inzetten van Probe Vehicle Data (PVD). Dat zijn gegevens uit alle mogelijke sensoren in de auto. Rini Donker is bij Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor onder meer gladheidsbestrijding en werkt sinds begin 2022 samen met Mercedes aan een onderzoek naar de mogelijkheden van PVD. ‘Wij kunnen inloggen op een website, waarop we gegevens kunnen aflezen van bepaalde typen Mercedes. Denk aan het gebruik van ruitenwissers, mistlampen en ABS.’ Zelf is Donker vooral geïnteresseerd in gegevens die gladheid aangeven, al is er veel meer mogelijk. ‘Ook op het gebied van verkeersveiligheid en assetmanagement onderzoeken we de mogelijkheden. We zitten nog in de beginfase en zijn samen met Mercedes aan het ontdekken wat kan. Voor Mercedes is deze samenwerking namelijk ook interessant. Zij krijgen gegevens uit onze meetnetwerken, waarmee ze bijvoorbeeld hun eigen systemen kunnen ijken of kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van zelfrijdende auto’s.’

Sneller ingrijpen

Donker vertelt dat de wens voor de deal met het Duitse automerk van het ministerie van IenW kwam. ‘IenW is erg geïnteresseerd in nieuwe technieken en wil graag weten hoe je data slim kunt gebruiken om sneller in te grijpen als het nodig is, bijvoorbeeld bij sneeuwval. Als Rijkswaterstaat zijn we goed voorbereid om op tijd te strooien als het gaat sneeuwen. Maar als de sneeuwval stopt, moeten we nu nog visueel inspecteren of de weg weer sneeuwvrij is. Straks kunnen we dat met behulp van gegevens uit de auto’s sneller beoordelen. Een mooie stap voorwaarts.’