De Rijkswaterstaat Marktdag was dit jaar helemaal digitaal. Voorafgegaan door online werksessies over actuele onderwerpen zoals duurzaamheid, V&R en digitalisering. En  met op de Marktdag zelf een webinar waarbij Michèle Blom, directeur-generaal van Rijkswaterstaat en marktpartijen met elkaar in gesprek gingen over het centrale thema, de transitie naar een vitale infrasector. Een andere Marktdag dan gebruikelijk, maar de reacties waren positief.

Meer weten over de werksessies? Bekijk dan de terugblikfilmpjes op www.rwsmarktdag.nl.

De coronacrisis was geen reden om de Marktdag dit jaar te af te blazen, wél om een alternatief programma aan te bieden. Van 26 t/m 30 oktober organiseerden we dagelijks een verdiepende online werksessie over de thema’s die ons nu bezig houden: digitalisering en data, duurzaamheid, Vervanging & Renovatie (V&R), co-creatie in assetmanagement en het tweefaseproces als bijdrage aan een vitale infrasector. De werksessies vormden de opmaat naar een webinar op 4 november, waarbij ruim 500 relaties – marktpartijen, leveranciers, kennisinstellingen en mede-opdrachtgevers – de livestream volgden.

Erkenning en herkenning

In de 5 verdiepende werksessies stonden de thema’s van nu centraal. Bij de sessie over digitalisering en data wisselde een gemêleerd gezelschap van bouw- en ICT-bedrijven met Rijkswaterstaat van gedachten. Wat opviel was dat er veel vragen waren over wat Rijkswaterstaat op het gebied van data en digitalisering doet en wat dit betekent voor bedrijven die zaken doen met Rijkswaterstaat. Voor Perry van der Weijden, CIO van Rijkswaterstaat, een duidelijk signaal: ‘Aan ons de taak om de markt nog meer duidelijk te maken dat we elkaar nodig hebben voor de grote V&R-opgave. En dat uniformering en standaardisering geen bedreiging vormen, maar een must zijn voor het verhogen van de doorloopsnelheid van projecten.’ De deelnemers aan de werksessie over duurzaamheid lieten veel erkenning en herkenning zien. ‘Iedereen erkende het belang van duurzaamheid’, vertelt Peter Struik, CSO bij Rijkswaterstaat. ‘Ook was er veel herkenning: iedereen heeft immers zijn eigen randvoorwaarden en businessmodellen. Dat maakt dat we ons samen inzetten en daarmee gaan we echt het verschil maken om duurzaamheid vorm te geven.’

Michèle Blom, directeur-generaal van Rijkswaterstaat
Pieter van Oord, CEO bij Van Oord

‘Transitie is een schoksgewijze systeemverandering’

We hebben het steeds over de ‘transitie naar een vitale infra’, maar waar staat het woord ‘transitie’ eigenlijk voor? Hoogleraar transitiekunde Derk Loorbach neemt de deelnemers aan het Marktdag-webinar mee in wat er zoal bij een transitie komt kijken. Daarvoor introduceert hij ten eerste het begrip “regime”. ‘Hoe je het ook wendt of keert: gaandeweg kom je met z’n allen in een “regime” terecht: je ontwikkelt een gedeelde manier van werken en organiseren. Dat faciliteren we met regels en bijbehorend gedrag. En wordt het regime bedreigd, dan gaan we innoveren om het regime toch in stand te houden. Dat noemen we ook wel de innovatiefuik: je innoveert vanuit het bestaande; een open blikt ontbreekt.’

Regels opnieuw uitvinden

Loorbach stelt dat een transitie het evenwicht van het regime verstoort. ‘Een transitie vindt vaak plaats als gevolg van externe ontwikkelingen waar je weinig invloed op hebt. De coronacrisis is daar een goed voorbeeld van. Transitie kenmerkt zich door een schoksgewijze systeemverandering, waardoor het steeds lastiger wordt om op het gekozen pad door te gaan. Dan wordt je gedwongen tot nadenken: welke toekomst willen we eigenlijk? Willen we écht vitale infra die goed is voor mens en milieu, die een positieve bijdrage levert aan de economie, met zo min mogelijk grondstoffen die een negatieve impact hebben? Dan hebben we meer nodig dan “innovatie” of “verduurzaming”. Dan moeten we nieuwe manieren van denken en doen omarmen. Regels opnieuw uitvinden en echt nadenken over wat we níet meer gaan doen. Moeten we bijvoorbeeld nieuwe wegen blijven aanleggen of gooien we het over een compleet andere boeg? Ook dat hoort bij transitie: je moet dingen durven afbreken.’

Aangesloten op onze koers

‘Ik merk dat wij als Rijkswaterstaat steeds beter in staat zijn om openheid en transparantie te bieden over waar we naartoe willen’
Maarten Neelis, programmadirecteur Op weg naar een vitale infrasector

‘Door de manier waarop we met deze crisis omgaan, zie ik heel veel kansen om de sector echt vitaal te laten zijn’
Michèle Blom, directeur-generaal van Rijkswaterstaat

‘Wil je verder komen, dan moet je elkaar vertrouwen, gelijkwaardig met elkaar omgaan en elkaar respecteren op ieders expertise’
Dirk de Groot, business unit leader Nederland bij CGI

De werksessie over V&R ging onder meer in op nieuwe contractvormen zoals het tweefaseproces en de portfolioaanpak, industriële automatisering en de sluizen binnen de V&R-opgave. ‘Een inhoudelijke sessie met veel diepgang’, aldus programmadirecteur Maarten Neelis. ‘Ik merk dat marktpartijen goed zijn aangesloten op onze koers en dat wij als Rijkswaterstaat steeds beter in staat zijn om openheid en transparantie te bieden over waar we naartoe willen. We moeten daar nog verder in groeien, maar dit soort sessies geven de markt wel meer houvast.’ In de werksessie over co-creatie in assetmanagement zat de hele keten ‘aan tafel’: van Rijkswaterstaatregio’s en projectmanagementteams tot marktpartijen. Zo ontstond er veel uitwisseling van en begrip voor elkaars belangen. Met als gedeeld inzicht dat het zaak is om nog meer dezelfde taal te spreken, zodat iedereen elkaar beter begrijpt. In de vijfde en laatste werksessie stond het tweefaseproces centraal. Conclusies waren dat Rijkswaterstaat ook zou moeten kijken of het tweefaseproces bij kleinere projecten kan worden ingezet en dat ook de volledige scope van projecten hierin kan worden ondergebracht. En: uiteindelijk moeten markt en Rijkswaterstaat het gewoon samen gaan doen, met vertrouwen en transparantie als kernwoorden.

Op de goede weg

Tijdens het afsluitende Marktdag-webinar blikte directeur-generaal Michèle Blom kort terug op de Marktdag van 2019. ‘Ik heb toen de oproep gedaan om met elkaar anders te gaan werken. Daar heb ik afgelopen jaar veel mooie voorbeelden van gezien. We zijn op de goede weg, dat wil ik vandaag benadrukken.’ Blom is ook trots: ‘Ondanks deze moeilijke tijden wordt er veel werk verzet, op een veilige manier. Direct aan het begin van de coronacrisis hebben we hier met de markt afspraken over gemaakt. Dus zetten we aanbestedingen en projecten door, met inachtneming van de maatregelen. En hebben we afgesproken om waar mogelijk sneller te betalen. Door de manier waarop we met deze crisis omgaan, zie ik heel veel kansen om de sector echt vitaal te laten zijn.’

Dirk de Groot, business unit leader Nederland bij CGI
Derk Loorbach, hoogleraar transitiekunde

Vertrouwen, gelijkwaardigheid, respect

In de paneldiscussie die volgde, ging het onder meer over de vraag hoe Rijkswaterstaat en de markt samen werk maken van de transitie in de infra. Pieter van Oord, CEO bij internationale waterbouwer Van Oord, stelt dat vertrouwen het uitgangspunt is. ‘Het gaat om gelijkwaardigheid en wederzijds vertrouwen. Als dit er niet is, wordt het lastig om met elkaar toe te werken naar een vitale infrasector. Ikzelf heb het oprechte vertrouwen dat Rijkswaterstaat het goed voor heeft met de sector. En ik reken erop dat Rijkswaterstaat de marktpartijen vertrouwt. Daar kunnen we op voortbouwen.’ Dirk de Groot, business unit leader Nederland bij IT-dienstverlener CGI, sluit zich hierbij aan. ‘Wil je verder komen, dan moet je elkaar vertrouwen, gelijkwaardig met elkaar omgaan en elkaar respecteren op ieders expertise. Dan kom je een heel eind. Dat dit werkt zien we in de dagelijkse praktijk van Rijkswaterstaat waar echt op die manier wordt samengewerkt.’

Ook in dit magazine!