Verbinden, versterken en ontwikkelen van kennis en aanpak

Een klimaatbestendig Nederland in 2050. Om dit te halen is afgesproken dat we in 2020 klimaatbestendig handelen in visie en dagelijkse praktijk. Hiervoor zijn stevige ambities geformuleerd. In 2019 willen we alle kwetsbaarheden in beeld hebben via een stresstest. In 2020 kunnen we ze dan in dialoog met alle stakeholders vertalen naar een uitvoeringsagenda. Die ambities gelden ook voor Rijkswaterstaat. De vitaliteit en kwetsbaarheid van de bodem en ondergrond zijn verweven met de stresstest en de bijdrage die het bodem- en watersysteem zelf kan hebben in mogelijke oplossingen. Bodemdaling wordt, als tegenhanger van zeespiegelstijging, als een van de meest complexe bodemopgaves van dit moment meegenomen. Naast klimaatadaptatie en –mitigatie is het onderdeel van veel andere maatschappelijke opgaven, zoals stedelijke ontwikkeling, voedselvoorziening en duurzame economie. Oplossingen die duurzamer bodembeheer en landgebruik vragen. Al sinds 2014 is Rijkswaterstaat Bodem+ actief binnen het Deltaprogramma en het netwerk dat nu bekend staat als het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling 

Geleverde inzet 2019

Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA)
Rijkswaterstaat Bodem+ verbindt mensen en kennis, initieert projecten en stimuleert innovaties als ondersteuning binnen IenW / Rijkswaterstaat en regionale overheden om de ambities van het Deltaprogramma te kunnen halen. Naast kennis over het bodem- en watersysteem hebben we beproefde kennis- en financiële concepten naar het Deltaprogramma ruimtelijke adaptatie vertaald. Deze zijn zichtbaar in de organisatie van de uitvoeringspilots DPRA (10 miljoen Euro aan inzet) en de ontwikkeling van de Impuls Ruimtelijke Adaptatie die conform het Bestuursakkoord RA vanaf media 2021 regionale overheden gaat ondersteunen met 150-250 miljoen Euro. We hebben gewerkt aan:

  • Goede kaarten in de klimaateffectenatlas, op basis van nieuwste technieken met satelliet informatie, die inzicht geven in bodemdaling tijdens de afgelopen droge jaren;
  • De begeleiding van Impactprojecten DPRA;
  • De organisatie van de uitvraag, beoordeling en begeleiding van de Uitvoeringspilots DPRA;
  • De opzet van de Impuls Ruimtelijke adaptatie;
  • De doorwerking van grondwaterpeilbeheer in steden; 
  • Het Kennisprogramma klimaatadaptatie; 
  • NKWK Klimaatbestendige Stad; 
  • Stimulering van het gebruik van nieuwe verdienmodellen; 
  • Het borgen van klimaatadaptatie in standaarden (richtlijnen, protocollen en normen) via oprichting van OSKA (Overleg Standaarden Klimaatadaptatie) 
  • Het borgen van Klimaatadaptatie in nationale en regionale omgevingsvisies.

Binnen Rijkswaterstaat hebben we onze bodemkennis ingezet in stresstesten om onze fysieke netwerken klimaatbestendig te gaan maken en denken we mee aan de toekomst van Nederland via het kennisprogramma Zeespiegelstijging.

Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling
Met andere Rijkspartners, regionale overheden, kennisinstituten en marktpartijen hebben we in 2019 weer vol ingezet op het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling (NKB), mede om de nieuwe kennis uit heel veel onderzoeks- en uitvoeringsprojecten, zoals de Regiodeal Groene Hart en Veenweidetafel, te laten stromen en de stimuleren dat overheden en bedrijven goede afwegingen maken op basis van beschikbare kennis. In dit kennisprogramma wordt een groot aantal initiatieven verbonden om de cirkel rond te krijgen op gebied van de 6 M’s:

  • Meten;
  • Mechanismen begrijpen;
  • Modelleren;
  • Maatschappelijke kosten en baten;
  • Maatregelen;
  • Monitoren.

Zo kunnen we op basis van objectieve kennis handelingsperspectieven ontwikkelen voor overheden, bedrijven en burgers. Vanuit een maatschappelijke context en het streven naar een duurzame leefomgeving. In het levendige speelveld dat zich uitstrekt van nationale politiek tot lokale besluitvorming.

Ook in 2019 waren we betrokken bij ontwikkelingen in de gemeente Gouda om te komen tot visie en aanpak. Wat daar gebeurt kan een goed voorbeeld zijn voor andere overheden. Op gebied van kennisontwikkeling hebben we blijvend aandacht voor goede data- en informatievoorziening en de wens van een Nationale informatievoorziening Bodemdaling (NIB) en werken we vanuit het NKB netwerk aan kennis en innovatieprogramma’s binnen NKWK (Nationaal Kennisprogramma Water en Klimaat), UP Bodem- en Ondergrond (overheden), NWO (Universiteiten), RAAK (Hogescholen) en SBIR (Bedrijven).

In het kader van het IenW traject ‘Anders omgaan met data’ hebben we een nieuwe bodemdeformatiekaart van Nederland onderdeel gemaakt van de klimaateffectenatlas. Kennis die we ook binnen Rijkswaterstaat inzetten richting planstudies en uitvoering. Op het gebied van communicatie waren we aanwezig op landelijke congressen als ’NKWK’ en het nationale bodemdalingscongres en geven we support aan het internationale bodemdalingscongres ‘TISOLS 2020’ in Nederland. Maatschappelijk belangrijk werk dat we mede hebben gedaan als onderdeel van het UP Bodem- en Ondergrond.