Gras, riet, bomen: de natuur langs de auto- en waterwegen vormt het natuurlijk kapitaal van Rijkswaterstaat. Deze natuur wil Rijkswaterstaat beter en duurzamer benutten. Belangrijke partner bij deze groene ambities is ARN, dé recyclingexpert van de mobiliteitsbranche.

Dat we de aarde te veel belasten, is geen nieuws meer. De biodiversiteit gaat achteruit en grondstoffen dreigen schaars te worden. We moeten de beschikbare en hernieuwbare grondstoffen zo efficiënt mogelijk benutten. Maar hoe pak je dat aan?

Wie: Mireille Götz - Wat: businessunitmanager Natuurlijk Kapitaal - Waar: Rijkswaterstaat

Volgens Mireille Götz van Rijkswaterstaat gaat het er vooral om dat we met ándere ogen kijken naar de groene onderdelen in ons areaal. Götz: ‘We moeten duurzaam gebruik maken van onze biomassa. Het toepassen van hernieuwbare grondstoffen moet een vanzelfsprekend onderdeel worden bij beleids- en investeringsbeslissingen. Het is de taak van de businessunit Natuurlijk Kapitaal om de transitie naar een biobased, groene economie bij Rijkwaterstaat te versnellen.’

Waarde benutten

Bij onderhoud aan bosschages wordt vooral vanuit verkeersveiligheid gekeken. Het vrijkomende hout wordt vaak laagwaardig verwerkt, omdat de kwaliteit minder is. Het hout verdwijnt vaak in de energieketen; zo komt de CO₂ weer snel vrij in de lucht. Götz: ‘We streven naar een hoogwaardiger verwerking om de koolstof zo lang mogelijk ‘gebonden’ te houden in een product. De meubelindustrie kan het hout in pure vorm gebruiken. Ook kan de biomassa als grondstof dienen voor bebording of vangrail. Niet bomen hakken, maar bomen oogsten. De waarde ervan optimaal benutten. Voor een duurzame leefomgeving – denk aan luchtkwaliteit, waterberging, biodiversiteit – maar ook om economische redenen: lagere kosten voor beheer en onderhoud.’

Een ander voorbeeld is bermgras. Dat wordt nu nog als afval beschouwd en niet als waardevolle grondstof. Götz: ‘Zonde, want bermgras kan omgezet worden in bijvoorbeeld kwalitatief hoogwaardige vezels voor karton. Of in suikers en eiwitten voor veevoeding of farmacie. Daar ontstaat steeds meer vraag naar. Ook hier liggen kansen.’

Wie: Pieter Kuiper - Wat: senior projectleider - Waar: ARN

Registratie als fundament

‘Als je serieus aan de slag wilt met deze opgave, dan moet je eerst exact weten welke biomassa je hebt, wanneer je die hebt en waar die vandaan komt’, vertelt Pieter Kuiper van ARN. Hij kan het weten: in opdracht van autoproducenten en -importeurs verzorgt ARN al 20 jaar de autorecycling in Nederland. Met succes, want inmiddels wordt meer dan 95% van het gewicht van elke sloopauto gerecycled of nuttig toegepast. Kuiper: ‘Een goede registratie van de kwaliteit en kwantiteit van je biomassa is het fundament. En als je dat in beeld hebt, kun je de volgende stap zetten: het hoogwaardiger verwerken van je materialen.’

Rijkswaterstaat kwam april 2016 op de Innovation Expo in contact met ARN. Götz: ‘De automobielbranche is verder met recycling dan wij. We maken graag gebruik van hun kennis en ervaring. Ze gaan ons helpen om een registratietool te ontwikkelen voor onze biomassa.’

De Bee-O-Based-lichtmastbeschermers beschermen lichtmasten en kasten tegen maaischade en geven tegelijkertijd de biodiversiteit een boost. Elke beschermer houdt ruim 6 kg CO₂ vast. Ze zorgen ervoor dat minder onderhoud nodig is en dat zorgt weer voor minder verkeershinder. De plantjes zijn goed voor de bijen en vangen fijnstof af.

Kansen en uitdagingen

Kuiper: ‘Een bumper is natuurlijk totaal iets anders dan bermgras. Voor Rijkswaterstaat is vooral onze ervaring met het ontwikkelen van zo’n landelijk systeem interessant. Hoe kun je er slim over rapporteren, zonder al te veel handwerk? Hoe verleid je bedrijven mee te doen? Hoe zorg je voor ‘harde’ getallen? Bij al die vragen kunnen we helpen.’

Door de schaalgrootte heeft Rijkwaterstaat echt de kans om naar een hoogwaardige eindtoepassing te streven, denkt Kuiper. Omdat je zo groot bent, kun je de juiste verwerkers zoeken. Kuiper: ‘Wat het uitdagend maakt, is dat biomassa een seizoensgebonden karakter heeft. Anders dan bij metaal kun je het niet verwerken wanneer je wilt. Daarnaast kunnen door natuurlijke omstandigheden kwaliteitsverschillen optreden.’

Koers aanscherpen

Maar zo ver is het nog niet, dus terug naar de registratietool: hoe komt die tool eruit te zien? Eerst wordt bekeken welke gegevens al worden uitgewisseld en welke informatie ontbreekt. Kuiper: ‘Het is belangrijk dat het registreren geen extra moeite kost. Je moet dit dus slim laten aansluiten bij de gegevensstroom die er al is, bijvoorbeeld voor de facturering. Ook is het zaak dat je laat zien wat er met de gegevens gebeurt. Onze ervaring is dat spelers in de keten best willen meewerken als ze zien dat het zinvol is.’

‘Rijkswaterstaat wil aan het ministerie en aan de burger kunnen tonen wat het effect is van de inspanningen’, vertelt Götz. ‘In 2020 hebben we 20% CO₂ -reductie en is de ambitie om de helft van onze primaire grondstoffen te hebben vervangen door hernieuwbare grondstof. De tool gaat ons helpen onze koers aan te scherpen.’

Ook in dit magazine: