Duurzaamheid wordt ‘business as usual’

Daarin staan we niet alleen: onlangs ondertekenden ruim 80 infrapartijen de Green Deal GWW. Het doel: dat duurzaamheid in 2020 een integraal onderdeel is van alle spoor-, grond-, water- en wegenbouwprojecten. De kracht van de Green Deal zit ‘m in de uniformiteit, aldus Mattijs Erberveld, innovatiecoördinator ruimte & duurzaamheid bij Rijkswaterstaat. Onder andere gemeenten, provincies en Rijkswaterstaat gaan aan de slag met dezelfde ambities, aanpak en instrumenten. ‘Door kennis te delen, kunnen we de lat steeds hoger leggen. Samen optrekken is vanuit innovatief oogpunt interessant, maar het vergroot ook de afzetmarkt van onze opdrachtnemers. Zo wordt het voor onze partners interessanter om op een bepaald duurzaamheidsthema te investeren.'

De Green Deal bevat naast gezamenlijke afspraken ook individuele ambities van alle deelnemers. ‘Zo gebruikt Rijkswaterstaat verschillende instrumenten om duurzaamheid te verankeren in projecten. Denk aan de Omgevingswijzer, Ambitieweb en DuboCalc. We vragen de markt de aanpak toe te passen én mee te denken. Bij ieder contract geven we zo invulling aan duurzaamheid.’

Ambitieweb: van beperken naar bijdragen

Hoe vertaal je een breed begrip als “duurzaamheid” naar concrete acties binnen een project? Rijkswaterstaat heeft er een praktisch instrument voor ontwikkeld: Ambitieweb. Hiermee kunnen projectleiders hun grootste ambities thematisch in kaart brengen. Leg je bijvoorbeeld de focus op materialen, ruimtelijke kwaliteit, of energie en klimaat? Erberveld: ‘Je kiest voor een thema omdat het kansen biedt, of juist omdat je schade op dat vlak wilt beperken. Als je kunt onderbouwen wat voor jouw project belangrijk is, dan heb je ook een sterker verhaal naar opdrachtgevers.’

Ambitieweb stimuleert de gebruiker nét een stapje verder te denken. Want duurzaamheid is meer dan het beperken van negatieve effecten. ‘Ik hoop dat in de toekomst bij alle projecten wordt uitgesproken voor welke thema’s een stapje extra wordt gezet. Als we dit in de hele sector doen, kunnen we echt heel veel bereiken.’

Zonneweg A37: zonne-energie met oog voor kwaliteit

“Ontwerp hoe we op en rond de A37 zonne-energie opwekken met respect voor het landschap.” Met die opdracht gingen 3 ontwerpbureaus voor Rijkswaterstaat aan de slag. De insteek is dat de resultaten eenvoudig vertaalbaar zijn naar andere wegen. Adviseur Inez ’t Hart: ‘We hebben de bureaus gevraagd zich te laten inspireren door het landschap. Zo stelt ontwerpbureau POSAD voor dat je energie kunt opwekken met het standaard wegmeubilair: de geleiderail en geluidschermen. IAA Architecten wil energie opwekken daar waar je het afneemt. Bijvoorbeeld op knooppunten vlakbij bedrijventerreinen, industrie en woningen.’

‘De 3 ontwerpen worden getoetst op haalbaarheid. Op basis daarvan bepalen we of en hoe we deze ideeën realiseren.’ Tegelijkertijd werkt ’t Hart aan een ‘handreiking zon’ voor snelwegen. ‘Want hoe een “zonneweg” er uiteindelijk ook uit komt te zien, het is een feit dat we meer met duurzame energiewinning moeten doen.’

Slim Malen: pompen als het waait

De pilot Slim Malen speelt in op een van de nadelen van zonne- en windenergie. Hoeveel energie beschikbaar is, hangt immers af van het weer. Samen met waterschappen en energiemaatschappijen kijken we daarom wanneer gemalen het best kunnen pompen. Adviseur Tom Doldersum: ‘Slim malen is energie gebruiken wanneer het geproduceerd wordt. Het is zonde als energiemaatschappijen conventionele stroom opwekken terwijl wij prima een paar uur later op zonne- of windenergie kunnen pompen. Door hierover in gesprek te gaan, helpen we energiemaatschappijen in hun overgang naar duurzame energie.’

Op dit moment werkt Rijkswaterstaat aan verschillende pilots, zoals bij het Kreekrakgemaal en gemaal Eefde. ‘Slagen die, dan kunnen we dit gemakkelijk toepassen bij andere gemalen. Het idee is dat we dan elke dag geautomatiseerd advies krijgen van energiemaatschappijen over wanneer we het best kunnen pompen.’