Sommige projecten lopen voor op het versterkingsprogramma. Bijvoorbeeld vanwege samenloop of omdat de waterveiligheid dat vraagt. We noemen deze projecten de ‘koploperprojecten’. Kent u bijvoorbeeld de waterkeringen in IJmuiden en langs het Betuwepand?
Koploperproject IJmuiden
De waterkering in IJmuiden is een bijzondere. Niet vanwege haar leeftijd of lengte, maar vanwege haar samenstelling. De kering bestaat namelijk uit een gemaal, een spuisluis, vier schutsluizen, een schutsluis in aanbouw én vier verbindende dijktrajecten. En dat allemaal binnen twee kilometer! Rijkswaterstaat besteedt veel werk uit aan de markt, maar vindt het ook belangrijk de eigen kennis op peil te houden. Daarom beoordelen we deze primaire kering met eigen mensen.
Tijdens de beoordeling in 2019 bleek dat bij drie van de IJmuidense sluizen de overstromingskans groter is dan volgens de normen is toegestaan. Projectleider voorverkenning kunstwerken Jacqueline van Es startte in 2020 een onderzoek naar wat er nodig is om de sluizen te verbeteren. ‘Er zou nu bij hoogwater te veel water over de deuren kunnen slaan’, aldus Van Es. Erik Stapper is verantwoordelijk voor het beheer. Hij vertelt: ‘Sommige onderdelen van de kering voldoen niet meer aan de norm. Het complex is ruim honderd jaar geleden gebouwd. Toen hielden ze nog geen rekening met de waterstanden waar we nu mee te maken hebben. Bij de bouw van de nieuwe sluis hebben we meer gegevens over mogelijke waterstanden in de toekomst. Maar precies voorspellen is natuurlijk onmogelijk. Veel hangt van het klimaat af.’
Maatregelen
‘De makkelijkste en minst dure oplossing is om de sluisdeuren te verhogen, zodat ze meer water tegenhouden’, vertelt Van Es. ‘Maar we kijken ook of er nog andere oplossingen zijn. Een extra deur bijvoorbeeld of een extra obstakel.’ Stapper vult aan: ‘In 2022 nemen we de beslissing. In 2025 zijn de maatregelen klaar. Het complex voldoet dan aan de eisen die in ieder geval tot 2050 gelden.’
Wil je meer weten over de beoordeling van IJmuiden en andere keringen? Kijk dan op het Waterveiligheidsportaal.
Koploperproject Betuwepand
Tussen de Bernhardsluis in Tiel en de Marijkesluis in Rijswijk (Gelderland) ligt het Betuwepand. Dit deel van het Amsterdam-Rijnkanaal volgt in normale omstandigheden het peil van de Nederrijn-Lek. Bij een bepaalde waterstand wordt een keerschuif van de Marijkesluis dichtgedaan, zodat het waterpeil in het Betuwepand niet hoger kan komen dan is afgesproken met het waterschap. Bij de beoordeling in 2019 bleek dat de dijk toch niet stabiel genoeg was bij dat waterpeil. Daarom hebben we gelijk maatregelen getroffen en is dit project een koploper.
Wat was er aan de hand?
‘De dijken langs het Betuwepand zijn kleidijken. Deze klei krimpt bij droogte, waardoor scheuren in de dijk ontstaan. En daar hebben we de laatste jaren veel last van gehad’, vertelt Adviseur waterkeringenbeheer Arthur Lievens. ‘Droogteschade kun je niet goed zien, maar uit een inspectie bleken wel een paar problemen.’ Lievens somt op:
- ‘Bij een lichtelijk verhoogd waterpeil was de binnenkant van de dijken erg zompig.
- Uit verder onderzoek bleek ook dat bij een halve kilometer dijk de drainage verstopt zat. Daardoor kon de dijk het kleine beetje water dat hij altijd wel doorlaat, niet kwijt en werd hij minder stabiel.
- De bodem aan de binnenkant van de dijk was door de jaren heen wat gezakt.’
Assetmanager vaarwegen, waterkeringen en oevers Michel Bach: Het probleem was zo groot dat we een urgent veiligheidsrisico hadden. Water zou onder de dijk door kunnen lekken en na verloop van tijd zou de dijk kunnen wegschuiven.’ Tijd voor actie dus.
Wat hebben we gedaan?
‘Nog voor het stormseizoen 2020 lag er een oplossing,’ vertelt Lievens. Bach: ‘We hebben zo snel mogelijk gezorgd dat het water minder hoog kwam te staan. Ook moesten we de sloot dichtgooien met zand om de stabiliteit van de dijk te verhogen. Maar de sloten moeten wel water kunnen afvoeren. In overleg met Waterschap Rivierenland legden we er daarom dikke buizen in. Ook pakten we het talud aan de buitenkant aan en herstelden de drainage. De tijdelijke oplossing is daarmee afgerond.’
Definitieve oplossing
Lievens: ‘We onderzoeken nu welk ontwerp het beste is en kijken of we elders op het Betuwepand nog maatregelen moeten treffen. Het ontwerp moet eind 2021 klaar zijn. Daarna pakken we gelijk door naar de uitvoering.’
Definitieve oplossing
‘In 2022 lossen we het probleem definitief op. We onderzoeken nu welk ontwerp het beste is en kijken of we elders op het Betuwepand nog maatregelen moeten treffen. Het ontwerp moet eind 2021 klaar zijn. Daarna pakken we gelijk door naar de uitvoering.’
