Terugblik 2020

Productief jaar, met grote veranderende omstandigheden

We rondden het Convenant bodem en ondergrond af, en de opbrengst van 10 jaar samenwerking in bodemland werd gevierd tijdens het Follow UP Flexival op 25 november 2020. Het Ministerie van IenW en de koepels werken momenteel aan nieuwe bestuurlijke afspraken voor 2021 en verder. De invoering van de Omgevingswet is 1 jaar uitgesteld naar 1 januari 2022. Met de ombouw van de bodemwet- en regelgeving naar de Omgevingswet maakten we in 2020 echter grote vorderingen. De Aanvullingswet bodem Omgevingswet is inmiddels gepubliceerd in het Staatsblad, het Aanvullingsbesluit ligt ter beoordeling in de Eerste kamer en de internetconsultatie van de Regeling werd uitgevoerd. Via de website www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl bieden we inmiddels informatie over dit nieuwe toekomstige bodembeleid. De vervolgonderzoeken en parlementaire behandelingen in het granuliet-dossier resulteerden in een Taskforce Stelselherziening Bodem. Deze ging eind 2020 van start met verbeteringen en vereenvoudiging van het stelsel kwaliteitsborging in bodembeheer, en herijking tussen de publiek-private balans. Het tijdelijke handelingskader PFAS is in 2020 geactualiseerd, waardoor de grootste uitvoeringsproblemen in het grond- en baggerverzet inmiddels zijn verholpen. We blijven het ministerie van IenW en decentrale overheden echter helpen naar een definitief handelingskader PFAS en een bredere signalerings- en monitoringsmethodiek naar zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) in het (water)bodem- en grondwatersysteem.

We hadden in het voorjaar en de zomer van 2020 ook weer te maken met zichtbare gevolgen van klimaatverandering op het bodem- en watersysteem. Zo lieten lage grondwaterstanden verzakkingen van huizen zien en leverde die problemen voor de landbouw. De stresstesten bij zowel lokale overheden als binnen Rijkswaterstaat zijn in volle gang. Maar ook andere bodemonderwerpen bleven in 2020 zeer regelmatig onderwerp van gesprek in de Tweede Kamer en in de media. Denk aan het hergebruik van grond en baggerspecie in diepe plassen, milieu-incidenten met thermisch gereinigde grond, de voortgang van de bodemsaneringsoperatie, de veiligheid en het functioneren van bodemenergiesystemen, de toepassing en monitoring van AEC-bodemassen en de oplossingen die het bodem- en grondwatersysteem kan bieden via klimaatadaptatie in het veranderende klimaat. Dit toont aan dat het bodem-grondwatersysteem inmiddels volledig hernieuwd in het middelpunt van de belangstelling en het maatschappelijke debat staat. Maar het toont ook dat de grenzen van dit systeem steeds vaker worden bereikt of overschreden, en het bodem- en grondwaterbeleid richting de toekomst nog lang niet af is en verdere vernieuwing vraagt.

Bodem+ was betrokken bij de beantwoording van 100 - 150 kamervragen en onze bodemhelpdesk werd ruim 2500 keer benaderd met specialistische bodemvragen. Dit toont dat vragen en adviesverzoeken over de huidige regels door decentrale overheden nog gewoon doorgaan, ook komende jaren. Eind 2020 is besloten tot inrichting van een nieuw landelijke Kenniscentrum Conventionele Explosieven in opdracht van het Ministerie van BZK. Rijkswaterstaat Bodem+ gaat dit kenniscentrum in 2021 inrichten en er de komende jaren aan werken om dit tot een succes te maken.

En…het jaar 2020 werd natuurlijk ook gedomineerd door de coronapandemie en de gevolgen daarvan op ons werken, met als direct effect dat alle collega’s dit jaar 9 maanden nagenoeg volledig vanuit hun thuisbasis werkten. Het geluk wil dat RWS Bodem+ al haar werkprocessen in 2018 en 2019 volledig heeft gedigitaliseerd, en collega’s het werken met digitale meetings zeer snel onder de knie kregen, waardoor alle taken en werkzaamheden zonder noemswaardige stagnaties doorgang vonden!

Organisatorisch klaar voor de toekomst

Rijkswaterstaat WVL stelde in 2018 ook een Strategisch Personeelsplan 2018 vast met de titel ‘WVL in actie: op naar 2023’. Hierin zijn de organisatorische speerpunten benoemd en de gevraagde competenties en vaardigheden van onze mensen geduid. Als onderdeel van Rijkswaterstaat conformeert Bodem+ zich aan dit plan en de HRM-opgave die er ligt. Vooral nieuwe instroom van jonge collega’s is voor ons een aandachtspunt.

De vier thema’s waar we als WVL de komende jaren specifiek de focus op leggen, omdat sprake is van de grootste transitie richting 2023, zijn:

• duurzame leefomgeving;
• omgevingswet;
• technologische ontwikkelingen;
• vervanging en renovatie.

In 2020 bereidden we ons verder voor op integratie van onze bodemhelpdesk en website in het Informatiepunt Omgevingswet. Verder versterkten we de samenwerking met de programma’s Aan de Slag met de Omgevingswet en het landelijke Deltaprogramma spoor Ruimtelijke adaptatie. Hierdoor worden de baten en kansen van het bodem- en grondwatersysteem inmiddels goed meegenomen in deze programma’s en neemt onze kennis over grondwater, klimaatadaptieve gebiedsontwikkeling en bodemdaling toe.

Tevreden klanten en klantcontacten

Vraaggestuurd werken en klanttevredenheid staan hoog in ons vaandel. Daarom voeren we voor veel van onze projecten en activiteiten klanttevredenheidsmetingen uit. Gemeten resultaten vertalen we terug naar ons werk. Hieronder vindt u een overzicht van de metingen in 2020:

Onze website had in 2020 in totaal ruim 1.062.000 pageviews door circa 165.000 bezoekers. Onze LinkedIn-groep Nederlandse Bodem Professionals  groeide naar 2.875 leden. Onze LinkedIn-groep Bewust Bodemgebruik bleef stabiel op 1.956 leden.

Natuurlijk kenden we ook tegenslagen. Zo liepen enkele projecten vertraging op.

Het volledige herontwerp van onze ict-applicatie NSCG is doorgeschoven naar 2021 door herprioritering en capaciteitsgebrek. Nieuwe releases van de toets- en validatieservice BoToVa vergen meer tijd en capaciteit dan gewenst, door de huidige wijze van applicatiebeheer. Op het Bodemloket.nl traden diverse malen storingen op, die gelukkig wel snel konden worden verholpen. Tot slot liep de start van een nieuw op te richten Kenniscentrum Conventionele Explosieven vertraging, deze zal nu starten in 2021.

Afronding projecten en taken

Om vernieuwingen in ons werk door te kunnen voeren, zijn er in 2020 diverse projecten afgerond, beëindigd of gereduceerd. Dat was met name het geval binnen de thema’s ‘bodemconvenant’ en ‘kennisoverdracht’. Want Rijkswaterstaat Bodem+ is en blijft een opdracht met een budgettair plafond.

In 2020 hebben we de volgende werkzaamheden afgerond, beëindigd of gereduceerd:

• in december 2020 is het Uitvoeringsteam Bodemconvenant ontmanteld, de ingeleende projectleiders keerden terug naar hun eigen organisaties en we namen afscheid van de programmamanager;
• de inzet van onze eigen capaciteit op de kwaliteitsimpuls POKB (Platform Overheid en Kwaliteit Bodembeheer) is gereduceerd en is per januari 2021 volledig gestaakt;
• de inzet van onze eigen capaciteit op het initiatief Bewust Bodemgebruik is gereduceerd en onze financiële bijdrage wordt na afloop van het huidige contractperiode beëindigd, in 2021 werkt het initiatief via scenario’s aan een doorstart met een andere governance en financiering;
• er zijn voorbereidingen getroffen voor de inbouw van het Meldpunt bodemkwaliteit in het DSO vanaf invoering van de Omgevingswet. ILenT gaat een centrale database voor toekomstig Rijks toezicht bouwen en beheren. Daarmee koersen we op een ontmanteling en uit beheer name van het huidige Meldpunt bodemkwaliteit per medio 2022;
• alle actieve dossiers Wbb-kostenverhaal zijn afgerond, we volgen nog 2 dossiers op monitoringstatus. Er komen nauwelijks nieuwe zaken bij vanuit decentrale overheden;
• …