Ondersteuning onderhoud bestaande bodembeleid en -regelgeving

Ordentelijk grondverzet blijft belangrijk

In 2021 spelen vijf met elkaar samenhangende ontwikkelingen die doorwerking hebben op de bestaande regelgeving voor het grondverzet (Regeling bodemkwaliteit). We ondersteunen het Ministerie van IenW bij de aanpassing van de Regeling bodemkwaliteit. Het gaat om de volgende 5 zaken:

• De Regeling bodemkwaliteit 2021 is in opvolging van de gedeeltelijke inbouw van het Besluit bodemkwaliteit in de Omgevingswet volledig herzien qua structuur. Deze regeling wordt in 2021 geconsulteerd en de consultatiereacties worden verwerkt in een regeling die per 1-1-2022 in werking treedt. Rijkswaterstaat zal een uitvoerbaarheidstoets uitvoeren.

Actiegroep Grond in Verzet op het Malieveld in Den Haag (foto: nu.nl)

Een aantal lopende trajecten krijgen nog via een aanvullende wijziging een plek:

• Nieuwe onderzoeken op het gebied van PFAS zullen leiden tot het opstellen van een definitief handelingskader voor PFAS dat wordt vastgelegd in de Regeling bodemkwaliteit;
• In samenhang met de ontwikkeling voor een definitief handelingskader voor PFAS kijken we naar de vastlegging van een nieuw milieu hygiënisch toetsingskader (MHT) voor diepe plassen. Dit MHT wordt vastgelegd in de Regeling bodemkwaliteit;
• We werken mee aan een algemene methodiek voor het omgaan met niet genormeerde stoffen in de bodem, deze methodiek wordt opgenomen in de Regeling bodemkwaliteit;
• Diverse normdocumenten voor de uitvoering van aangewezen werkzaamheden in het bodemwerkveld (Kwalibo) worden vernieuwd vanwege de komst van de Omgevingswet en innovaties. De nieuwe normdocumenten worden aangewezen in de Regeling bodemkwaliteit.

Grondverzet is overal in Nederland aan de orde van de dag. Vanwege het belang van een vitale bodem voor veilig gebruik van de bodem en de bijdrage van de bodem aan maatschappelijke opgaven is het noodzakelijk om zorgvuldig om te gaan met dit grondverzet. Recente incidenten laten zien dat het op peil houden van kennis zowel voor de ondersteuning van het Rijk als decentrale overheden vanuit een optiek van opdrachtgeverschap, uitvoering en toezicht noodzakelijk is.

Actievoerders tegen granuliet toepassing in diepe plas Over de Maas (bron: maasenwaler.nl)

Hoewel het PFAS dossier met de aanpassingen van het handelingskader meer ruimte biedt voor grondverzet, is ook in 2021 nog stevige inzet op het dossier noodzakelijk. Bodem+ participeert in de overlegstructuren om te komen tot een definitief handelingskader en een algemene methodiek voor niet genormeerde stoffen in de bodem.

Besluit bodemkwaliteit (Bbk)

De kennisbasis van de regels voor het grondverzet moet op peil blijven. Decentrale overheden zullen, mede met het oog op PFAS en de komst van de Omgevingswet ook in 2021 onderhoud plegen aan hun lokale bodembeleid. Ook zullen zich nog nieuwe problemen voordoen. Denk aan de omgang met diffuse loodverontreinigingen in bodems, asbestonderzoeken in relatie tot puin en afval in de bodem en nieuwe verontreinigingen zoals PFAS. We ondersteunen decentrale overheden vraaggestuurd bij het maken en actualiseren van lokaal beleid voor bijzondere vraagstukken en/of calamiteiten die zich in de uitvoeringspraktijk voordoen. We kijken bij die ondersteuning al wel vooruit naar de manier waarop de oplossingen straks passen binnen de Omgevingswet. De dossiers rond Thermisch gereinigde grond, diepe plassen, AEC-bodemas, rubbergranulaten op kunstgrasvelden, PFAS en granuliet vragen om strategische inbreng van specialistische kennis ten behoeve van beantwoording vragen vanuit politiek en de Tweede Kamer. Bodem+ gaat deze kennis versterken en blijft deze inbrengen. 

Bodem Toets- en Validatieprogramma 

We verzorgen in 2021 het beheer en onderhoud van het Bodem Toets- en Validatieprogramma (BoToVa). Dit doen we in samenwerking met het Informatiehuis Water en SIKB. Op dat punt volgt in 2021 extra inzet vanwege de wijzigingen die met het oog op de komst van de Omgevingswet moeten worden doorgevoerd.

Overige taken

Voor de landelijke werkgroep Toezicht en Handhaving leveren we het secretariaat voor de werkgroep en de organisatie van minstens 3 platformdagen (2 landelijk, minimaal 1 regionaal). Dit doen we samen met de Inspectie Leefomgeving & Transport (IL&T) en SIKB. 

Kwalibo heeft meerwaarde maar verbeteringen nodig!
In de zomer van 2019 is door het ministerie gestart met de evaluatie van het Kwalibostelsel. Met verschillende branches, overheden en de ILT is, onder begeleiding van een adviesbureau is onderzocht of het huidige stelsel voldoet en de waar verbetering mogelijk. Daarnaast is het naleefgedrag zoals dat door ILT is waargenomen gekwantificeerd. Uit de evaluatie blijkt dat het kwalibostelsel van meerwaarde is voor de kwaliteitsborging van het bodembeheer. Het stelsel leidt tot een basiskwaliteit die op andere wijze  lastig gerealiseerd kan worden. Verbetering van het stelsel zijn zeker nodig om het vertrouwen van en tussen privaat en publieke partijen te versterken.   

Kwalibo op de politieke agenda  
Parallel aan de evaluatie van het stelsel heeft de Tweede Kamer vragen gesteld over het functioneren van het Kwalibo-stelsel voor een specifiek casus. Deze casus betrof de verondieping van een plas met granuliet. In het rapport Kleine korrels, grote discussie - rapportage over granuliet en het Besluit bodemkwaliteit van Wim Kuijken zijn de vragen van de kamer vervat. De conclusie van dit onderzoek onderschrijven aanbevelingen van de beleidsevaluatie.   

In september jl. heeft de Staatssecretaris een brief aan de Tweede Kamer gestuurd over de belangrijkste bevindingen van het rapport van Wim Kuijken en de Beleidsevaluatie. Daarin is aangegeven dat de SG is gevraagd een TaskForce Bodemstelsel in te stellen en te komen met een plan van aanpak voor het doorvoeren van de benodigde verbeteringen in het Kwalibostelsel. 
De werkzaamheden vallen hierbij in beginsel uiteen in drie werksporen:
A.    Kwalibo-stelsel (“Kwalibo”)
B.    Vergunningverlening, toezicht en handhaving (“VTH”)
C.    Organisatie, kennis en samenwerking (“Organisatie”)

De governance en sturing van de Taskforce Herziening Bodemstelsel is begin 2021 uitgewerkt. Inzet van Rijkswaterstaat voor alle werksporen is gewenst. Of het nu de rol als adviseur van de beleidskern van I&W is of die van opdrachtgever of toezichthouder het doorvoeren van de verbeteringen raakt Rijkswaterstaat in haar bedrijfsvoering. 

Erkenningen kwaliteitsborging bodembeheer

Het Besluit bodemkwaliteit en het Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen stellen eisen aan zowel de kwaliteit als de integriteit van de uitvoerende organisaties. Bedrijven en overheidsinstanties die aangewezen werkzaamheden willen uitvoeren, de zogenaamde bodemintermediairs, moeten in het bezit zijn van een certificaat en een erkenning. Opdrachtgevers mogen alleen gebruik maken van erkende bodemintermediairs. Namens de minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) zorgen wij voor het afhandelen van aanvragen voor deze erkenningen. In 2021 verwachten we zo’n 2.500 aanvragen en wijzigingen om erkenningen te verwerken.