Terugblik 2017

Terugblik 2017

Dit alles terwijl we in 2017 een flinke krimp van 4,5 fte realiseerden, de bodem- en afvaltaken werden heringedeeld bij 3 afdelingen binnen Rijkswaterstaat en de Uitvoeringsprogramma’s van het Bodemconvenant en de Structuurvisie Ondergrond werden gebundeld tot één gezamenlijk uitvoeringsprogramma.

Belangrijke resultaten in 2017

We kijken terug op 2017 als een jaar waarin goede stappen zijn gemaakt en belangrijke lijnen zijn uitgezet voor de herorganisatie van beleidsverantwoordelijkheden, de beleidstransitie en de kennisinfrastructuur in ons beleidsveld. De bevoegde overheden Wet bodembescherming zorgden voor een snellere afronding van de spoedopgave op het gebied van bodemsaneringen en het Uitvoeringsprogramma heeft de monitoring daarvan goed in de vingers.
Samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten werden in 7 regio’s trajecten doorlopen waarin gemeenten versneld aan de slag gingen om de bijdragen door bodem en ondergrond in Omgevingsvisies te krijgen. Ook startten de meeste provincies met trajecten tot een warme overdracht van de bodemtaken naar gemeenten in 2021.
Voor kennisontwikkeling en –innovatie is 1,2 miljoen Euro gestimuleerd in acht consortia en onderzoeksprojecten. Ook zijn er 2 kennisarena’s georganiseerd om nieuwe kennisvragen te identificeren. In de tweede helft van 2017 zijn de Uitvoeringsprogramma’s van het Bodemconvenant en de Structuurvisie Ondergrond samengevoegd tot 1 geintegreerd uitvoeringsprogramma.

2017 was ook een oogstjaar voor de ombouw van de bodemwet- en regelgeving naar de nieuwe Omgevingswet. We ondersteunden het ministerie van IenW bij de totstandkoming van de Ontwerp-aanvullingswet bodem die in 2017 naar de Raad van State ging en in januari 2018 naar de Tweede Kamer is gestuurd. Het Ontwerp-aanvullingsbesluit bodem staat nu in de steigers en wordt in het voorjaar van 2018 via internetconsultatie naar buitengebracht. Per 1 juli 2017 traden nieuwe regels vanuit het Besluit financiële bepalingen bodemsanering in werking. De voorwaarden van deze financiële regeling zijn verruimd, maar ook eindig gemaakt per 2030. De regels voor bodembescherming en bodemenergie zijn in 2017 al ingebouwd in de besluiten onder de Omgevingswet. In het kader van de Ontwerp-Structuurvisie Ondergrond, het kompas voor een samenhangend beleid voor het gebruik van de Nederlandse ondergrond, werden 6 strategische verkenningen afgerond: grondwater, bodem in de landbouw, bodemdaling, geothermie, bodemenergie en kabels en leidingen. 4 van deze verkenningen werden getrokken door Bodem+.

Onze bodemhelpdesk is ondergebracht bij het Informatiepunt Omgevingswet, en we dragen steeds meer bij aan het programma Aan de Slag met de Omgevingswet. Door personele uitwisseling is het gelukt om bodemdaling en het bodem- en grondwatersysteem een duidelijke positie te geven in onder andere de Nationale Omgevingsvisie en het Deltaprogramma, spoor Ruimtelijke Adaptatie. Hiermee bereiden we ons voor op een integrale(re) advisering en organisatie van ons werk. Ook in de praktijk zien we steeds meer voorbeelden van integraler en duurzamer bodemgebruik. Hierbij zoeken we aansluiting met grote de maatschappelijke opgaven die spelen en gaan we minder uit van verschillende bodembedreigingen.

In 2017 voerden we onze 6 wettelijke taken professioneel uit, zonder bezwaarprocedures en WOB-verzoeken. Alle aanvragen handelden we binnen de wettelijk gestelde termijnen af. Meer hierover leest u in hoofdstuk vijf. De instrumenten die we daarbij gebruiken migreerden we in 2017 naar het ICT-raamcontract van Rijkswaterstaat, dat in beheer is bij de Centrale Informatievoorziening.

Organisatorisch klaar voor de toekomst

In 2017 voerden we diverse organisatorische wijzigingen door om wendbaar en toekomstbestendig te blijven. Zo valt onze bodemhelpdesk nu onder het landelijke Informatiepunt Omgevingswet. Ook stelden we een kwartiermaker en externe projectmanager aan voor het Informatiehuis Bodem en Ondergrond. Verder versterkten we de samenwerking met de programma’s Aan de Slag met de Omgevingswet en het Deltaprogramma. Hierdoor neemt onze kennis over grondwater, klimaatadaptieve gebiedsontwikkeling en bodemdaling toe.

Rijkswaterstaat heeft een Programmaorganisatie ‘Duurzame Leefomgeving’ om de ambities kracht bij te zetten om in 2030 energieneutraal te werken en in 2050 circulair met bouw- en grondstoffen om te gaan. Binnen de dienst Water, Verkeer en Leefomgeving (WVL) zijn de bodem- en afvaltaken heringedeeld tussen drie afdelingen. De Uitvoeringsprogramma’s van het Bodemconvenant en de Structuurvisie Ondergrond, inclusief de ondersteuning door medewerkers van Bodem+, zijn gebundeld tot één uitvoeringsprogramma. Het directoraat-generaal Ruimte en Water (DGRW) van IenW gaf opdracht om de bodemwerkzaamheden te laten krimpen. Daardoor zijn detacheringen niet verlengd in 2017 en is meer capaciteit van bodemmedewerkers uitgeleend aan andere ruimte- en wateropdrachten. Daarmee blijft onze bezetting strak in lijn met de opdrachten.

Klanttevredenheid en klantcontacten

Vraaggestuurd werken en klanttevredenheid staan hoog in ons vaandel. Daarom voeren we voor veel van onze projecten en activiteiten klanttevredenheidsmetingen uit. Gemeten resultaten vertalen we terug naar ons werk. Hieronder vindt u een overzicht van de metingen in 2017:

De Bodem+accountmanagers voerden circa 55 accountgesprekken met provincies, gemeenten, waterschappen en omgevingsdiensten. De directie en het management van Rijkswaterstaat Leefomgeving voerden 18 accountgesprekken met het management van de verschillende omgevingsdiensten. De signalen uit al deze gesprekken worden vertaald naar verbetervoorstellen voor beleidsontwikkeling, bodemwet- en regelgeving en bodemimplementatie.

Onze website had in 2017 in totaal circa 723.000 pageviews door ruim 200.000 bezoekers. Onze LinkedIn-groep Nederlandse Bodem Professionals groeide naar 2.627 leden. Onze LinkedIn-groep Bewust Bodemgebruik nam af tot 1.928 leden.

Natuurlijk kenden we ook tegenslagen. Hierdoor liepen enkele projecten vertraging op. Zo vertraagde de digitalisering van het werkproces van kwalibo-erkenningen. Dit wordt pas in februari 2018 gerealiseerd. De uitbreiding van het toets- en validatieprogramma BoToVa (Bodem Toets en Validatieservice) met grondreinigingsadviezen is on-hold gezet na een kosten-batenafweging. De migratie van onze ICT-instrumenten naar het raamcontract van Rijkswaterstaat vertraagde van medio naar eind 2017 door extra documentatie- en testwerkzaamheden. De wijziging van de Regeling bodemkwaliteit vertraagde van 1 januari naar 1 april 2018 door belemmeringen vanuit de Raad voor Accreditatie en enkele inhoudelijke discussiepunten.

Afronding projecten en taken

Om vernieuwingen in ons werk door te kunnen voeren zijn er in 2017 diverse projecten afgerond, beëindigd of gereduceerd. Dat was met name het geval binnen de thema’s ‘bestaand beleid’ en ‘kennisoverdracht’. Rijkswaterstaat Bodem+ is en blijft immer een opdracht met een budgettair plafond.

In 2017 heeft Rijkswaterstaat Bodem+ de volgende werkzaamheden afgerond, beëindigd of gereduceerd:

• Actualisatie van handreikingen en instrumenten voor het huidige bodembeleid wordt tot een minimum beperkt, tenzij dit wettelijk verplicht is. De capaciteit die hierdoor vrijkwam, hebben we ingezet voor het ombouwen van de bodemwet- en regelgeving naar de Omgevingswet.
• Door besluitvorming van de staatsecretaris van het ministerie van IenW is de wijzigingsfrequentie van de Regeling bodemkwaliteit teruggebracht van minimaal één keer per half jaar naar één keer per jaar.
• Het team Bodemenergie is ontmanteld door de afronding van de beleidsevaluatie. De meeste vervolgacties zijn geadresseerd aan het bedrijfsleven, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het ministerie van IenW.
• Er was minder capaciteit nodig voor beantwoording van helpdeskvragen. Dit kwam omdat we minder vragen ontvingen en de eerste vraagbeantwoording voor het Meldpunt bodemkwaliteit van de bodemhelpdesk is overgedragen aan het Informatiepunt WVL.
• Het project BIDON is sinds mei 2017 on-hold gezet door een impasse tussen decentrale overheden en kabelbedrijven. De projectorganisatie is ontmanteld.
• In overleg met OmgevingsdienstNL en de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer is onze personele inzet voor het instrument Platform Overheid Kwaliteitsborging Bodembeheer – dat onderlinge visitaties bij decentrale overheden regelt – afgebouwd.
• Er is een traject gestart waarbij het beheer en de financiering van de landelijke WKO Tool (een instrument voor warmte-koudeopslag) wordt overgedragen aan de RVO.
• Het beheer van Soilpedia.nl is overgedragen aan BodemBreedForum. We adviseren Deltares om ook het beheer van Soilection.nl over te dragen aan BodemBreedForum.
• De website NSP-Soil.com is offline gehaald.
• De Partners for International Business (PIB) Servië is definitief gestaakt door externe omstandigheden. Het geprognotiseerde budget van 72.000 euro is teruggebracht naar (de huidige gerealiseerde) 10.000 euro.
• De MinimumVerwerkingStandaard (MVS) voor baggerspecie is afgeschaft door de inwerkingtreding van het Landelijke AfvalbeheerPlan 3.

Rijkswaterstaat Bodem+ gaat ook in 2018 door met het afronden van projecten. Alleen dan kunnen we blijvend nieuwe werkzaamheden oppakken. De volgende werkzaamheden worden naar verwachting in de loop van 2018 afgebouwd, beëindigd of gereduceerd:

• Het is nog niet gelukt om de wettelijke taak Gelijkwaardigheidsverklaringen IBC versneld af te bouwen via afschaffing in een veegwet. We bekijken of dat in 2018 wel mogelijk is.
• De ondersteuning door Bodem+ van het Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond wordt met 1,5 fte verminderd. Als de ambities hetzelfde blijven, moeten decentrale overheden meer capaciteit leveren.
• De inleen van de FrontOffice voor onze bodemhelpdesk wordt gereduceerd vanwege het afnemende aantal vragen.
• We dragen het technische en functionele beheer van de WKOtool.nl over aan de RVO.
• We verminderen onze inzet op Wbb-kostenverhaal. Er blijven nog zes oude en complexe zaken over. Het vraagt vooral om doorzettingskracht van IenW om deze af te ronden.

Daarnaast vereenvoudigt en digitaliseert Bodem+ in 2018 de procedures van kwalibo-erkenningen.