Veel recreanten genieten in de zomer van de Zeeuwse wateren. Om van de Oosterschelde op het Veerse Meer te komen, of andersom, varen vele schepen de Zandkreeksluis in. Jaarlijks wordt deze sluis zo’n 23.000 keer geschut. De remming- en geleidewerken van de Zandkreeksluis hebben het einde van hun levensduur bereikt. Daarnaast zijn er in de zomermaanden vaak te weinig ligplaatsen voor de recreatievaart. Van 11 maart tot en met 26 april en van 2 september tot en met 13 september voert Rijkswaterstaat groot onderhoud uit aan de constructies in de voorhavens van de sluis om de situatie flink te verbeteren. Op korte termijn is de Zandkreeksluis daardoor van 25 maart tot en met 26 april doordeweeks gestremd van 06.30 tot 16.00 uur.
Floris Vermerris, technisch adviseur bij Rijkswaterstaat, vertelt: ‘Aan beide kanten van de sluis heb je verschillende houten en stalen constructies. Dat noemen we de remming- en geleidewerken. Die zijn zowel voor de beroepsvaart als voor de recreatievaart. Schepen kunnen daar aanleggen als ze moeten wachten om de sluis in te mogen. Maar mensen kunnen bij die constructies ook van boord af, bijvoorbeeld bij calamiteiten. De geleidewerken liggen als een soort fuik aan beide kanten van de sluis en zorgen dat schepen vlot en veilig de sluis kunnen passeren.’
‘De nieuwe situatie wordt echt een verbetering’
Meer ligplaatsen
Marcel Kamminga is projectleider bij De Klerk, de aannemer die het onderhoud uitvoert. Hij legt uit wat er gaat gebeuren: ‘Dit is echt groot onderhoud. Het wordt tijdens de werkzaamheden heel druk bij de sluis. Alle oude remming- en geleidewerken gaan er uit en er komen meer constructies voor terug dan er nu staan. In de huidige situatie maken de beroepsvaart en de recreatievaart gebruik van dezelfde remming- en geleidewerken en wachtplaatsen. In de nieuwe situatie gaan we dat veranderen. We scheiden de beroepsvaart van de recreatievaart. Beiden krijgen hun eigen afmeerplekken in de voorhaven. Voor de recreatievaart zijn er op dit moment te weinig ligplaatsen. Samen met Rijkswaterstaat hebben we een nieuwe indeling bedacht waarin er ongeveer 200 meter aan ligplaatsen bij komt voor de recreatievaart. Dat is een verdubbeling ten opzichte van de huidige situatie! Ook komt er aan beide kanten van de sluis een nieuwe afloopvoorziening die bij calamiteiten gebruikt kan worden. En we bouwen twee nieuwe, stalen geleidewerken bij de sluiskolk. Die zijn duurzamer en makkelijker te ouderhouden dan de oude houten geleidewerken. De nieuwe situatie wordt echt een verbetering.’
Drijvende steigers
‘Aan de kant van de Oosterschelde staan nu vaste steigers,’ vertelt Floris. ‘Die staan vast met stevige houten palen in de bodem. Maar op de Oosterschelde hebben we behoorlijk getij. Bij eb staat het water op -1,9 meter NAP en bij vloed op +2,9 meter NAP, totaal bijna 5 meter hoogteverschil. Daarom vervangen we de vaste steigers voor drijvende steigers. Die bewegen mee met het getij. Daardoor is het hoogteverschil tussen het water en de steiger vaak niet zo groot. Je hoeft niet meer zo’n hoge trap op te klimmen om op de steiger te komen.’ Marcel vult aan: ‘Aan de kant van het Veerse Meer is dat niet nodig. Daar is het hoogteverschil maar maximaal 30 centimeter en maken we vaste steigers.’
Onder water
Marcel legt uit hoe ze de oude remming- en geleidewerken verwijderen: ‘De houten palen gaan we op de bodem afzagen. Zo blijven de bestaande bodemopbouw en de dijk intact. Om daar te komen gaan we eerst de constructie in grote delen demonteren, zodat alleen de palen nog overblijven. Onder deze remming konden we eerder nooit baggeren, dus ligt hier een behoorlijke laag slib. Deze laag verwijderen we, waarna we de palen kunnen afzagen. Daarna tillen we de palen uit het water.’
‘We hebben een strakke planning gemaakt waarin we met heel veel dingen rekening houden’
Duurzaamheid
Marcel: ‘We pakken vrijwel alle onderdelen aan: stalen palen, houten steigers, bolders, trappetjes, verlichting, leuningen, reddingsboeien en nog meer. Veel materialen gaan we hergebruiken. Bijvoorbeeld de wachtpalen van de beroepsvaart: die halen we van hun plek, repareren we, geven we een nieuwe verflaag en plaatsen we weer terug. Vorig jaar hebben we onderhoud uitgevoerd aan de afmeerpalen van de sluis van Hansweert. Een deel van deze afmeerpalen die we daar uit de grond hebben gehaald, kunnen we hier opnieuw gebruiken bij de Zandkreeksluis als fundatiepalen voor loopbruggen.’ Floris vult aan: ‘Een aantal houten palen die De Klerk hier uit de bodem trekt, krijgt naast een nieuwe locatie ook een andere functie. Vleermuizen zitten graag in dit soort palen, dus van een aantal palen maken we een zogenaamd vleermuizenhotel. Dat is een mooi voorbeeld hoe we omgaan met flora en fauna bij dit project. Een ander deel van de palen gaat naar de Krammersluizen. Daar gebruiken we de palen als decoratie.’
De werkzaamheden aan de Zandkreeksluis staan gepland van 11 maart tot en met 26 april en van 2 september tot en met 13 september. Vanaf 25 maart leveren de werkzaamheden hinder op voor het scheepvaartverkeer en gelden aangepaste schuttijden: maandag tot en met vrijdag wordt er tussen 06.30 en 16.00 uur niet geschut. Kijk voor een volledig overzicht van de planning op de projectpagina.
Planning
Zulke grote werkzaamheden leiden altijd tot hinder voor de scheepvaart. Floris: ‘We hebben een heel strakke planning gemaakt waarin we met heel veel dingen rekening houden. De Zandkreeksluis is een primaire waterkering, wat betekent dat het niet toegestaan is om in het stormseizoen aan de sluis te werken. Daarom voeren we tussen 1 oktober en 1 april geen werkzaamheden uit aan de sluis. Aan de andere kant willen we ook niet aan de sluis werken tijdens de piek van het recreatieseizoen. Dan veroorzaken we meer hinder voor de recreatievaart. Tenslotte houden we ook rekening met het broedseizoen van vogels. Dat maakte het best uitdagend om een goede planning te maken. We denken dat we met het oog op de vele recreatiegebruikers de best mogelijke planning hebben gemaakt.’
