De in-car-schoolzonemelding; een onderwerp dat de afgelopen maanden veel media-aandacht trok. Deze digitale melding informeert de weggebruiker wanneer ze een schoolzone inrijden, als toevoeging op de aanduidingen die al bij een schoolzone staan. De politieke steun voor het creëren van verkeersveilige schoolomgevingen is groot en zorgde dan ook voor een snelle landelijke opschaling na de proef. De uitrol hiervan is één van de belangrijkste VM-IVRA doelstellingen voor 2024. Op dit moment richt Rijkswaterstaat samen met het Nationaal Dataportaal Wegverkeer (NDW) en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een functie in, waarmee ze het beheerproces mogelijk maken voor wegbeheerders. Publicatie van de schoolzone-data in de applicatie George wordt in het tweede kwartaal van 2024 verwacht. Vervolgens worden alle gemeentes meegenomen in het proces van het invoeren, bijhouden en verbeteren. Als de data live gaat, is heel Nederland meteen gedekt. Er is geen geleidelijke groei in scope, wel een constante aandacht voor de kwaliteit van de data.
Steeds meer gemeenten kiezen voor een opvallende en herkenbare markering van een schoolzone. Meestal met snelheidsremmende maatregelen zoals drempels en waarschuwingsborden. Op hun beurt kunnen serviceproviders bijdragen aan de verkeersveiligheid rond scholen door schoolzone-informatie te delen via navigatiesystemen en reisapps waarmee ze automobilisten bij de start en het uitgaan van een school kunnen waarschuwen voor naderende schoolzones en overstekende kinderen. Wanneer automobilisten op het punt staan een schoolzone te doorkruisen, ontvangen ze een gesproken bericht of speciale waarschuwingstekst met de boodschap dat er een schoolzone aankomt. De navigatiestem waarschuwt dan met: ‘Je nadert een schoolzone. Matig je snelheid.’ Het navigatiesysteem zou de automobilist ook om de schoolzone heen kunnen leiden. Maar voordat deze informatie in de auto gebracht kan worden, gaan er heel wat stappen in de dataketen aan vooraf.
Goede voorbereiding is het halve werk
Er zijn nog een paar voorbereidingen nodig voordat deze schoolzonemeldingen in de navigatieapps worden opgenomen. Zo moeten alle schoolzonelocaties in Nederland nog in kaart gebracht worden. Veelal gebaseerd op zichtbare borden en/of markeringen op straat, zodat automobilisten de schoolzones herkennen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het vastleggen van deze schoolzone-locaties, maar ook voor het goedkeuren, controleren en waarborgen van de nauwkeurigheid van de gegevens. Om gemeenten daarbij te ondersteunen inventariseren Rijkswaterstaat en NDW via luchtfoto’s en verkeersborden waar er allemaal schoolzones liggen. Omdat de vormgeving en indeling van deze locaties per gemeente behoorlijk kunnen verschillen, is dit een flinke uitdaging.
“Alleen op basis van kwalitatieve data kan de schoolzonemelding bijdragen aan verkeersveiligheid”
Naast locaties zijn ook de schooltijden, vrije dagen en vakanties van essentieel belang. De PO-raad, de sectorvereniging voor het primair onderwijs, verzamelt deze gegevens van scholen via ‘Scholenopdekaart.nl' en deelt deze met het NDW. Het NDW stelt vervolgens zowel de locatie- als de schooltijdengegevens beschikbaar aan alle serviceproviders. Voor serviceproviders zijn de schooltijden belangrijk, omdat zij schoolzone meldingen willen genereren op de momenten dat het nodig is, met name bij het begin en het einde van schooldagen. De PO-raad zal scholen aansporen om hun schooltijden en schoolvakanties regelmatig bij te werken.
Kwaliteit voorop
"We zijn er nog niet, maar we zijn goed op weg met de voorbereidingen", aldus Gerard Martens, projectleider van de schoolzones. "We moeten secuur te werk gaan, want een melding verliest al snel zijn waarde zodra deze onnodig of onjuist wordt gecommuniceerd. Alleen op basis van goede, kwalitatieve gegevens kan de schoolzonemelding bijdragen aan verkeersveiligheid."
Succesvolle VM-IVRA proef
Dat de digitale schoolzonemelding nu landelijk uitgerold wordt, is te danken aan de succesvolle proef in de gemeenten Amsterdam, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Meierijstad en Rotterdam. Deze gemeenten brachten hun 450 schoolzones in kaart en maakten samen met de PO-raad een database van alle schooltijden en schoolvakanties. NDW verzamelde deze gegevens en deelde ze met serviceproviders Be-mobile (Flitsmeister), TripService (Waze), ANWB (ANWB Onderweg) en Locatienet (Onderweg), die de informatie weer integreerden in hun navigatiediensten. Dataprovider GeoJunxion gebruikte de schoolzonedata voor klanten in de logistieke en automotive sector.
Eerdere kleinschalige proeven met het delen van informatie over schoolzones, van de gemeente Amsterdam en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat lieten toen al veelbelovende resultaten zien. Met een grootschalige proef in 2023 zijn de mogelijkheden voor een landelijke toepassing onderzocht.
“Het is belangrijk dat gemeenten snappen wat voor hen de meerwaarde is”
Van proef naar landelijke implementatie
In het tweede kwartaal van 2024 wordt de schoolzonedata als open data gepubliceerd in het Europees gestandaardiseerde DATEX-formaat en het veelgebruikte OTM-formaat in de logistieke sector.
Bij de landelijke implementatie komt veel kijken. Nederland telt namelijk 342 gemeentes met in totaal zo’n 6.200 basisschoolvestigingen. Deze gemeenten en scholen moeten allen hun data beheren en onderhouden. In het voorjaar worden de gemeenten via VM-IVRA benaderd om de door RWS en NDW verzamelde schoolzonedata te controleren. Regionale datateams spelen hierin een verbindende rol. Gemeenten zien kansen voor extra aandacht voor verkeersveiligheid bij scholen en tonen steun voor nieuwe schoolzonemeldingen. Ook wordt er samen met serviceproviders nagedacht over mogelijke re-routing bij scholen bij start en uitgaan van scholen. “Het is belangrijk dat gemeenten snappen wat voor hen de meerwaarde is, zodat ze ook trots kunnen zijn op datgene wat ze hebben ingevoerd,” aldus Patrick van Norden, beleidsadviseur Wegen en Verkeersmanagement ITS en AVLM bij Metropoolregio Rotterdam Den Haag.
Gemeenten kunnen in hun communicatie met scholen attenderen op het belang van actuele data, en Veilig Verkeer Nederland informeert verkeersouders over het belang van goede data om scholen op die manier te betrekken.
